Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przyczynysprzyjająrozchodzeniusięichwytworów,widzimy,żewiększaczęśćma
dośćniejasnepojęciewtejsprawie,źleobserwujefakty,jeszczegorzejjetłumaczy
[...].Chcącwięcpowziąćpoglądpewniejszyipraktyczniejszywkwestiiotwarcia
szerszegozbytuproduktomprzemysłowym,prowadźmy[...]rozbiórfaktównajbar-
dziejznanychistałych,abyćmoże,odkryjemynowedoniosłeprawdy,zdolnewyjaś-
nićżyczenialudziprzedsiębiorczych.[...]Człowiek,któregoprzemysłstarasięnadać
wartośćrzeczom,przygotowującjedookreślonegoużytku,możesięspodziewać,że
wartośćbędzieodpowiednioocenionaizapłaconatylkotam,gdzieznajdąsięludzie
mającyśrodkidoichnabycia.Naczympolegająteśrodki?Nainnychwartościach,
nainnychwytworach,płodachichprzemysłu,kapitałów,gruntów,zczegowynika-
chociażnapierwszyrzutokawyglądatoparadoksalnie,żeprodukcjaotwierazbyt
produktom(Say1960:207-208).
Dziejesiętak,ponieważwytworzonytowarwmomenciezbyciadaje
wytwórcomśrodkifinansowedozakupieniainnychtowaróworównowar-
tościsprzedanegoprzeznichdobra.Dlategoteżzwiększenieprodukcjiza-
pewniaśrodkidlajednoczesnegozwiększeniakonsumpcji.Chociażprzy-
toczoneprzekonaniaSayapozwalająstwierdzić,żeuznawałonprodukcję
zaprocesważniejszydlagospodarkiniżkonsumpcja,tojednakpoświęcił
takżetejdrugiejwielemiejscawswoichpracach.Okonsumpcjipisałprzede
wszystkimwtrzeciejksiędzeTraktatuoekonomiipolitycznej,zatytułowa-
nejOkonsumpcjibogactw.ZdaniemSaya,każdywyprodukowanyprzed-
miotcharakteryzujesięistotnązpunktuwidzeniateoriiwartościcechą,
amianowicieużytecznością:n[...]użytecznośćrzeczyjestgłównymfun-
damentemichwartości”(Tamże:85).Konsumpcjanatomiasttoniszczenie
użytecznościprzedmiotu.StądwynikazaproponowanyprzezSayapodział
typówkonsumpcjinakonsumpcjęreprodukcyjnąinieprodukcyjną.Pierw-
szejdokonujesiępoto,abywytworzyćjakieśdobro,drugapoleganaznisz-
czeniuużytecznościprzedmiotujedyniedlazaspokojenialudzkichpotrzeb,
bezwytworzeniadodatkowejwartości.PonadtoSaydzielikonsumpcjęna
publiczną-awięcdokonywanąprzezspołeczeństwo-iindywidualną,któ-
rejdokonująposzczególniludzie.Wkontekściekonsumpcjiosadzonesą
takżerefleksjeSayanadzagadnieniemoszczędzania.Zjawiskooszczędza-
niapostrzegajakokorzystneiwyraźnieoddzielajeodskąpstwa.Pierwsze
jestcnotąipoleganaodkładaniukonsumpcjiwczasie,drugietorezygnowa-
niezkonsumpcjinarzeczbezproduktywnegoinieużytecznegoodkładania
funduszymaterialnych,którenigdyniebędąwydanenapotrzebykonsump-
cyjne(Tamże:653-686).
23
