Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Nabaziezałożeńwykorzystaniawydatkówpublicznychdoograniczania
wahańcyklukoniunkturalnegoijegonegatywnychskutkówpowstałateoriafinan-
sowaniaantycyklicznego,wedługktórejinterwencyjnedziałaniepaństwamana
celuograniczeniespadkupopytuwgospodarce7poprzezponoszeniewydatków
publicznychnaprogramym.in.zzakresuinfrastrukturygospodarczejispołecznej,
cowkonsekwencjimadoprowadzićdotworzenianowychmiejscpracy,wzrostu
produkcji,wzrostudochoduiożywieniagospodarczego.Jesttoniejakofinan-
sowaniedyskrecjonalne(uznaniowe).Założeniatejteoriiniepozostająobojętne
dlafinansówpublicznych,gdyżzahamowaniewzrostugospodarczegopowoduje
spadekdochodówpublicznych.Zkoleizwiększonewydatkipubliczne,zalecane
przezteorięfinansowaniaantycyklicznego,prowadządodeficytubudżetowego
izwiększajądługpubliczny.Tymsamymfinansowanieantycykliczneodbywa
sięzpożyczekzaciągniętychprzezpaństwo.Zwolennicytejteoriiprzyjmują,że
zwiększonewydatkipaństwaiwkonsekwencjideficytybudżetowemającharakter
przejściowy,poprzezpobudzeniepopytuwgospodarcenastąpibowiemzahamo-
waniespadkuprodukcjiidochodów,anastępnieożywieniecyklukoniunktural-
nego.Zkoleiprzeciwnicyzwracająuwagęnanieskutecznośćstosowaniaprzez
państwonarzędzifiskalnych(efektopóźnieńczasowych),niekorzystnywpływ
ekspansjipaństwanarynkachpożyczkowychnastopyprocentowe,negatywny
efektwypychaniaprywatnychzasobówkapitałowychpozaobieggospodarczy21.
Wkoncepcjifinansowaniaantycyklicznegozakładasięmnożnikowedziałanie
wydatkówpublicznych.
Nakoniecznośćpodejmowaniaprzezpaństwodziałańinterwencyjnychzwrócił
uwagętakżeA.Pigou,któryjakopierwszywteoriiekonomiiwskazał,żerolą
państwajestusuwanielubzmniejszaniezawodnościrynkuiograniczanienega-
tywnychefektówzewnętrznychzapomocąregulacjiadministracyjnych22.
Zwrotwpodejściudozakresuoddziaływaniapaństwanagospodarkęnastąpił
wlatach70.inapoczątkulat80.minionegostulecia.Wówczaskonserwatywne
rządywielukrajówzaczęłyograniczaćingerencjępaństwawżyciegospodarcze
iobniżaćpodatki.NajwiększezmianynastąpiływpaństwachEuropyWschodniej,
gdziezapoczątkowanowypieraniecentralnegoplanowania.Wteoriiekonomii
zaczęłydominowaćpoglądyopartenazasadziewolnościgospodarczej,zwane
neoliberalizmemlubwspółczesnymliberalizmemgospodarczym.Skuteczność
mechanizmurynkowegoiniechęćdoaktywnejrolipaństwawgospodarce
podkreślanajestwtakichdoktrynachekonomicznych,jak:monetaryzm,nowa
ekonomiaklasyczna,nowaszkołaaustriacka,ekonomicznateoriapolityki(inaczej
21Leksykon…,s.310.
22A.Pigou,TheEconomicsofWelfare,MacMillanandCo.,London1920.
