Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
Dobrzewidaćtochoćbywpolitycznychmowachiprogramach
wielkichdyktatorów:Robespierre’aiNapoleona,LeninaiTrockiego,
MussoliniegoiFranco,PolPotaiKimIrSena,MaoiBreżniewa.
„Stanowczowystępujemyprzeciwingerencjiwsprawyjakichkolwiek
państw,przeciwkonaruszaniuichsuwerenności.Przyczymszczegól-
neznaczeniedlanas,komunistów,maumacnianieiobronasuweren-
nościpaństw,którewkroczyłynadrogębudowysocjalizmu”1.Słowa-
mitymiLeonidBreżniewuzasadniałwlistopadzie1968rokunietylko
haniebnązbrojnąinterwencjęwCzechosłowacji,aleszerzej,prawo
ZwiązkuRadzieckiegodonarzucaniasiłądyktatupolitycznegowjego
strefiewpływów,doograniczaniawolnościobywatelskichiłamania
prawczłowieka,dopopieraniaautorytarnejwładzyposzczególnych
partiikomunistycznych.Podobnąlogikę,logikęnieograniczonejsu-
werennościwładzypolitycznej,którawimiętejlubinnejideologii
czytaklubinaczejrozumianegointeresudajeprawodopolitycznych
oszustw,podłościiprzemocy,odczytaćmożnawsłowachidziała-
niachkażdegozwymienionychdyktatorów.
Fenomentenopisujetakżeświadomośćiświadectwoofiarżyją-
cychwjarzmiewładzyabsolutyzującejiideologizującejswąsuwe-
renność.PiszeotymmiędzyinnymiVáclavHavelwsłynnym,przej-
mującymświadectwieMocbezmocnýchzroku1978.Charakteryzując
skutkidziałaniawładzytotalitarnej,któranieuznajeżadnychreguł
iżadnychgranic,powiada:„Wnaturzesystemuposttotalitarnegoleży
wciągnięcieczłowiekawstrukturęwładzy,niepotojednak,bywniej
realizowałswojąludzkątożsamość,alepoto,abyzrezygnowałzniej
narzecz«tożsamościsystemu»–abybyłwspółnosicielemjego«sa-
moruchu»,abybyłsługąjegocelusamegowsobie,abypartycypował
wodpowiedzialnościzaniego,bybyłuwikłanywnimizwiązałsię
znimjakFaustzMefistofelesem”2.
1L.Breżniew,WystąpienienaVZjeździePZPR,Warszawa18listopada1968,
w:W.Władyka,P.Zmelonek,T.Zawadzki(red.),Wielkiemowyhistorii,t.4,War-
szawa2006,s.101.
2V
.Havel,Siłabezsilnych,w:J.Baluch(oprac.),Hrabal,Kundera,Havel...Antologia
czeskiegoeseju,Kraków2001,s.83.
