Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JoannaMaj-Outrzymaniejedności…
49
turalnymipolitycznymKalkuty,któraodgrywałarolęcentrumbrytyjskiej
administracjikolonialnej.
ŚwiatopoglądM.Azadakształtowałsięwdobienarastającegoindyj-
skiegonacjonalizmuiradykalizmumuzułmańskiego,któryprzybrałnasile
wrazzdecyzjąwładzbrytyjskichopodzialeBengalu.Dnia16października
1905r.wicekrólIndiilordGeorgeCurzon,wydałdecyzjęopodzieleniutego
terytoriumnadwieczęści.Wtensposóbmiałypowstaćprowincje:Bengalu
WschodniegozAsamem,owiększościmuzułmańskiej,liczącejbliskosześć
milionówludziorazBengaluZachodniego,zamieszkałegoprzezwiększość
hinduistyczną.
WzamyśleBrytyjczykówpodziałmiałułatwićzarządzanietymtery-
torium,gdyżwBengaluzamieszkiwała85-milionowapopulacja.Jednak
wświadomościhindusówdecyzjarząduzostałazapamiętanajakozamach
najednośćnarodową.PolitycyIndyjskiegoKongresuNarodowegonie
omieszkali-dlazobrazowaniatejsytuacji-używaćwretoryceokreślenia
divideetimpera.Nieograniczonosięjedyniedopetycjiiprotestów.Ogło-
szonorównieżswadeśi,czylibojkotangielskichtowarów8.Wefekcieruch
swadeśidoprowadziłdoodrodzeniazanikającegorzemiosła,opartegona
włókiennictwie,zczasemstałsiębodźcemdorozwojuprzemysłuindyj-
skiegoistymulowaniarodzimejprodukcji,którapowyparciuobcychtowa-
rówstawałasięsamowystarczalna.
WzrostnapięciamiędzyKongresemarządemnatlepodziałuBen-
galustworzyłimpulsdlaaktywizacjimuzułmańskichruchówseparaty-
stycznych.Zmianyadministracyjneokazałysięszansądlamałorolnych
rolników,zdominowanychgospodarczoprzezzamożnychhindusów,jak
równieżdlawykształconejelityliczącejnaintratnestanowiskawadmini-
stracjilokalnej.Efektemskierowaniaprzezdelegacjęmuzułmańskąlojali-
stycznejdeklaracjidowładzbrytyjskichbyłaaprobataBrytyjczykówdla
zmyślązachodnią.Konserwatywnyjakopolityk,byłreligijnymradykałem.Nawoływałdo
zreformowaniaideiiżyciamuzułmanówindyjskich.W1870r.wyjechałdoAnglii,poczym
popięciulatachwróciłdoIndii,gdziezałożyłwmiejscowościAligarh(międzyDelhiaAgrą)
MahometańskiCollegeAngielsko-Orientalny,wzorowanynaCambridge.Napierwszego
dyrektorazaproponowałzdolnegotorysaTheodore’aBecka.Aligarhszybkostałosięgłów-
nymośrodkiemszkolnictwawyższego,kształcącegonowoczesnychprzywódcówmuzuł-
mańskich.Jegoabsolwencispecjalizowalisięwdziedzinachprawa,medycyny,handlu,
edukacjiiprzemysłu,wtensposóbmoglikonkurowaćzhindusaminarynkupracy.Uzyska-
newykształceniepredysponowałoichdoobejmowaniaczołowychstanowiskwadministra-
cjikolonialnejiBrytyjskiejArmiiIndyjskiej.TakzwaneΠpokolenieAligarh”zasiliłoszeregi
ruchupropakistańskiego,awprzyszłościnależałodoelityrządzącejniepodległymPaki-
stanem.S.P
.Cohen,TheIdeaofPakistan,Washington2004,s.20;S.Wolpert,Nowahistoria
Indii,Warszawa2010,s.315-316.
8
SwadeśiΠznaszegokraju”
,czyliwyprodukowanewIndiach.
