Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Moralnośćatradycyjnareligiarzymska…
Niebyłzatemwyjątkowymprzypadkiemkonwertyty.Neoplatońskaorientacja
filozoficzno-religinadoprowadziłabowiemwieluintelektualistów,wywodzą-
cychsięztejsamejcoFirmicusMaternusklasyspołecznej,doprzejściana
chrześciaństwo.
MowaDeerroreprofanarumreligionumjestnajważniejszymźródłempozwala-
jącymzorientowaćsię,jakbogatabyłaofertareliginawCesarstwieRzymskim
IVwieku.Znajdujesiętuwieleunikatowychinformacjinatematniezwykle
wówczaspopularnychkultówmisteryjnych(IzydyiOzyrysa,KybeleiAtisa,
Mitry,Dionizosa).Wstuleciutym,oboktradycyjnejreligiigrecko-rzymskiej,
którejinstytucjewciążbyłyutrzymywaneprzezpaństwowybudżet,koegzy-
stowałowielenurtówikultówoproweniencjiwschodniejbądźczerpiących
zmyśliWschodu,nastałewpisanychwkrajobrazreliginyCesarstwa.Podko-
niecIVwiekudoszłojednakdoostatecznegotryumfujednejreligiiwschodniej
niezwykle,wprzeciwieństwiedojużwymienionych,ekspansywnejimisyjnej
–chrześciaństwa.WdzieleDeerroreprofanarumreligionumFirmicusMaternus
starasię(jakwskazujetytułowejmowy)wykazaćbłędyreligiiniechrześci-
jańskich,które,wjegoprzekonaniu,powstaływskutekzniekształceniaprzez
szatana(sic!)prawdobjawionychwStarymTestamencie:
Omniasymbolaprofanaereligionisperordinemsuggerantur,utpro-
bemusnequissimumhostemgenerishumanidesanctishaecveneran-
disqueprophetarumoraculisadcontaminatafurorissuisceleratran-
stulisse5.
Deerroreprofanarumreligionum,21,1,s.55
Niechwszystkiesymbolepogańskichreligiizostanąukazaneterazje-
denpodrugim,abymdowiódł,iżnajgorszywrógcałejludzkościza-
pożyczyłjezeświętychiczcigodnychprzepowiedniprorokówwcelu
czynieniabrudnychzbrodniswojegoszaleństwa.
WinteresującychmnierozdziałachtejmowyostrzekrytykiMaternusawy-
mierzonejestnietylewpojmowanąjakocultusdeorum(szczegółowewypełnia-
niewszystkichkultowychirytualnychpowinnościwobecbóstwpaństwowych)
religięstarorzymską,niewywierającąjużwówczastakdużegowpływunażycie
obywateliCesarstwa,ileraczejwmoralnąwartośćogromnejczęściliteratury
antycznej,wktórejmityczneopowieściobogachiherosachzostaływykorzy-
stanedosnuciarozważańnaturyreliginejlubetycznej.Przedprzystąpieniem
doanalizytekstuMaternusazasadnejestprzybliżeniesystemuwartościkultury
rzymskiej.
AmerykańskaantropolożkaRuthBenedictwyróżniładwatypykultur:
flkulturywiny”iflkulturywstydu”.Pierwszaznichflwpajaabsolutnenormy
5Podkreślenie–M.J.
11
