Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RomanDąbrowski
Jakzatemmożnazaobserwować,twórcaodnosisięwtymprzypadkunie
tyledonatury—aninawetpięknejnatury—iledowzorówstworzonychwe
własnymumyśle.Cojednakistotne,punktemwyjściajestwciąż—jakpod-
kreślaMarekStanisz—flsformułowaniezasady,żesztuka(poezja)polegana
naśladowaniuideałuempirycznego”38.WprawdzieniebezracjiPiotrŻbikow-
skizwracauwagęnaniejednoznaczność,aczasemnawetwewnętrznąsprzecz-
nośćwpojmowaniuprzezSłowackiegoidealnegowzoru39,jednakwydajesię,
iżmożnabeznarażaniasięnadużybłądogólnieprzyjąć,żeówwzórniema
tustatusuobiektywnychplatońskichidei,lecz—choćczerpieznaturyioparty
jestnauniwersalnychprawidłach—istniejewyłączniewpsychiceartysty.
Celemtegoostatniegojestnatomiastwywołaniewodbiorcyefektuflomamie-
nia”,czyli
takiegosposobuwystawieniarzeczy,abysięzupełniewoczachna-
szychukryłausilnośćsztukiiabynamsięzdawało,iżtewrażeniaod
rzeczywistychodbieramyprzedmiotów.
E.Słowacki:Teoriasmakuwdziełachsztukpięknych,s.33
WpodobnysposóbnatematomawianegotuzagadnieniawKursiepoe-
zji(1829)wypowiadasięJózefKorzeniowski40.Twierdzionmiędzyinnymi,że
obdarzonygeniuszempoetaobserwujenaturęniedlatego,
abypotemjakmartwezwierciadłopojedynczejejpłodyodbiał,lecz
żebysięnauczyłjejcelów,środkówitrybów,którymionadoich
osiągnieniapostępuje.
J.Korzeniowski:Kurspoezji,s.27
Wrezultacietegoogląduwświadomościautora,któryflrozbierajakfilozof
rozmaitewydarzenia”(Kurspoezji,s.27),powstająwyobrażeniaogólne,rodzące
poczuciewyższościwstosunkudodziełnatury,zawszemającychjakieśniedo-
skonałości,eliminowanewowychobrazachidealnych.Ponieważjednak—jak
czytamy—należyflwpoezji[…]pobudzićimaginacjądodziałaniaiwzruszyć
serce”(Kurspoezji,s.30),zatemwdalszejkolejności
38M.Stanisz:Wczesnoromantycznesporyopoezję…,s.115.Naówflideałempiryczny”
wskazałM.H.Abrams:Zwierciadłoilampa.Romantycznateoriapoezjiatradycjakrytyczno-
literacka.Przeł.M.B.Fedewicz.Gdańsk2003,s.44—51.
39P.Żbikowski:Klasycyzmpostanisławowski…,s.154.
40Zob.J.Korzeniowski:Kurspoezji.Warszawa1829.
