Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dłoniąpobarierceschodów,alerównieżchodzącbosopodrewnianejpodłodze
domu,opierającłokcienametalowymblacierecepcjiczydostającgęsiejskór-
kizprzejęcia,wchodzącdomonumentalnejświątyni.Dotykjestrównież,obok
smaku,pierwotnymzmysłempoznawaniadlaczłowieka,ponieważtonimposłu-
gujemysięnajwcześniej,sprawdzającjakodzieciteksturyiciężarprzedmiotów
branychdorąk.Równieżjakodorośliużywamydotykuprzyweryfikacjiinformacji,
któreotrzymujemydziękioczom,takjakbyśmyuznawalinadrzędnośćwiarygodno-
ścidotykunadwzrokiem(il.i.2.3).Działaniewzrokuidotykuuzupełniasięijedno
jestniepełnebezdrugiego.Patrzącnazdjęciekamiennegownętrza,widzimyjego
rozmiarikształt,alecharakterrozumiemytylkodziękiznajomościuczuciadotyku
kamienia,rozumienia,jakimjestmateriałemijakiemacechy.Niewidzimyoczami
chłoduitwardości,chociażpatrzymynazdjęcieiwiemy,żetownętrzewłaśnieta-
kiejest.Tapewnośćjestprzykładem,dlaczegowinterpretacjiarchitekturyczucie
jesttakważne,adobraarchitekturamusiumiećoperowaćznakiemdotykowym,
abymócswobodnieprzekazaćodbiorcyswojetreści.
Oczywiściepozostająjeszczeinnezmysły,takiejaksmakczyzapach.Zoczy-
wistychwzględówbędątrzecioplanowedlaodczuwaniaarchitektury,alecał-
kowitarezygnacjaznichmożewpłynąćnazawężeniekomunikacji.Pallasmaa
wykazuje,żesątopierwotnezmysłypoznawczeczłowieka,ponieważjużjako
dziecitowłaśniezapomocątychzmysłówbadamywłaściwościprzedmiotów,
nadługozanimzdobędziemyumiejętnośćkomunikowaniasięwtakimstopniu,
abypozyskiwaćwiedzęodinnych.Wswojejksiążcepisze:H(...)pewnekolory
idelikatnedetalerównieżwywołujądoznaniaoralne.Lekkozabarwiona,wypo-
lerowanakamiennapowierzchniajestpodświadomiewyczuwanaprzezjęzyk.
Naszesensorycznedoświadczenieświatarodzisięwwewnętrznymdoświadcze-
niuust,aświatwydajesiępowracaćdoswychoralnychpoczątków.Najbardziej
archaicznypoczątekprzestrzeniarchitektonicznejznajdujesięwjamieustnej”
(Pallasmaa,2012).Odczytywanietakichznakówwymagadużejwrażliwości
iwyczucia–dlaniewprawionegoodbiorcybędątotylkopodświadomesygnały
dokładająceinformacjidocałościowegoobrazu,aleniebędąstanowiłyosobnego
komunikatu.Dlategopozostajetowroliarchitekta,abysterowałinstynktowno-
ściąodbiorcydziękiużyciuznakówzapachowychismakowych–naprzykład
poprzezużycieżywicznegodrewnawewnętrzu,któregozapachbędziewołał:
Hdom”,Hciepło”,Hintymność”.
Mówiącodobrejarchitekturze,takiejktóraniesiewielopoziomowykomunikat
idotykaswojegoodbiorcyzewszechstron,niemożnawyłączniebazowaćnazna-
kachwzrokowych.Pozbawiającjąprzekazudladotykuczysłuchu,tworzysięje-
dyniescenografiędlaoka,którejobłudęwyczuwasiępodskórnie.Dlategoistnieje
koncepcjaHszczerościmateriału”,a(główniewkulturzeeuropejskiej)autentyczność
materiijesttakważna,szczególniejeślichodzioobiektypamięciczybędąceświad-
kamihistorii.
32
