Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Pojęcieiznaczeniezasadogólnych
jestbardzomocnyzwiązekzasadprawazaksjologią44.Zwracasięprzytym
uwagęnarolęargumentówaksjologicznychwprocesieustalaniatreściwiąza-
nychzzasadamiprawa,jakrównieżfunkcji,któreimprzypisywanewproce-
siestosowaniaprawa45.
Wliteraturzeformułowaneróżnestanowiskaodnośniedowartości
poznawczychwypowiedziozasadachprawa.Wdogmatyceczasamibywawyra-
żanypogląd,żezarównokatalogzasadprawa,jakiichtreśćbezsporne.Inni
autorzykładąnacisknarolęnzałożeńoceniających”wprocesie,któryskutkuje
uznaniemwdyskursie,określonanormamacharakternzasadniczy”.Wska-
zujesię,żepodmiotwypowiadającysięozasadzieprawamusidokonaćszeregu
wyborów,którewefekcieprowadządoustalenia,którenormydlasystemumają
charakternzasadniczy”.PrzykładowoJ.Nowacki,zwracającuwagęnarolęindy-
widualnychocenorazbardziejlubmniejwyraźnieuświadamianejhierarchii
wartości,którąprzyjmujepodmiotwypowiadającysięozasadachprawawprost,
pisze,nwyłącznieczyjeśocenyjedynąpodstawątraktowaniapewnychnorm
prawnychjako«zasadsystemuprawa»,żejedynieodczyjegośuznaniazależy,czy
dananormazostaniepodniesionadogodnościczyrangizasady”46.
SłusznieJ.Wróblewskiwskazuje,żebardzoczęstookreśleniepewnejnormy
mianemzasadyprawasprowadzasiędoarbitralnegostwierdzenia,stanowi
onazasadę,ewentualniearbitralnegookreślenia,cosiębędzieprzezzasady
rozumiało47.Wielośćrozmaitychuzasadnieńnarzecznzasadniczego”charak-
terunormdowodzi,żewypowiedziwskazujące,określonanormajestzasadą
prawa,wistociebardzoczęstowyrażająpreferencjeposzczególnychautorów,
natomiastuzasadnieniemacharakternwtórny”.Zdrugiejstronynatomiast
jakwskazanouprzednioniezwykleważnymelementemdyskursuozasa-
dachprawawskazówkiprawodawcy.Nadtoistotnącechązasadprawajestto,
stanowiąoneelementkulturyprawnej,zczymwiążesiępewnaichtrwałość48.
Ustaleniezasadyprawaniejestzatemtwierdzeniemsprawozdawczym,stano-
wiącymefektndziałalnościpoznawczej,zmierzającejdoustaleniafaktycznych
związków,zależności,lubrelacjitreściowychwystępującychmiędzynormami
prawnyminależącymidozbiorunormobowiązującychwdanympaństwie”49.
44PrzykładowoG.Marońomawiacharakterystykęnzasadprawajakonormprawnychskorelo-
wanychzwartościami”.Por.G.Maroń,Zasadyprawa.Pojmowanie…,s.62–67.
45Por.L.Leszczyński,Zasadyprawał,s.14.
46J.Nowacki,„Materialna”jedność…,s.101–104.
47J.Wróblewski,Zagadnieniateoriiwykładni…,s.255.
48M.Borucka-Arctowa,Kulturaprawnanatlemyślifilozoficznejispołecznejokulturze,
SP2002/1,s.15.
49J.Nowacki,„Materialna”jedność…,s.104.
32
SŁAWOMIRTKACZ