Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrzysztofKrysienielGENEZA,PRZEBIEGISKUTKIROZPADUJUGOSŁAWII
17
Odpowiedziąnarosnącyserbskinacjonalizmbyłypodobnetenden-
cjewSłoweniiiChorwacji.Wtejdrugiejpopularnośćzacząłzdobywać
FranjoTuđman,emerytowanygenerałJugosłowiańskiejArmiiLudowej
(JNA)orazaktywnyuczestnikDchorwackiejwiosny”.Równieżonbu-
dowałswojąpozycjęnanastrojachnacjonalistycznych,antyserbskich,
wciążżywychwchorwackimspołeczeństwie.Nieobcemubyłohasło
utworzeniaDWielkiejChorwacji”,obejmującejtakżeobszarsąsiedniej
BośniiHercegowiny24.
Pogarszającasięzkażdymmiesiącemsytuacjagospodarczawyma-
gałagłębokichreform–inflacjaw1989rokusięgała3000%wskali
roku,abezrobocieprzekroczyło16%.Wobliczutakichwyzwańzostał
powołanynowyrządzChorwatemAnteMarkoviciemnaczele,opowia-
dającymsięzautrzymaniemjednościJugosławii.Mimoskuteczności
drastycznychreform,choćokupionycholbrzymimikosztamispołecz-
nymi,nieudałosięjużpowstrzymaćdezintegracjipaństwa.
Rok1989obfitowałwEuropieiświeciewniezwykleistotnewyda-
rzenia,rzutującenarozwójsytuacjiwJugosławii.Załamałsięporzą-
dekjałtański,reformyGorbaczowadoprowadziłydokryzysuwZSRR,
awyzwolonespodgroźbyzastosowaniaDdoktrynyBreżniewa”krajeEu-
ropyŚrodkowejrozpoczęłyprocesgłębokichprzemian.Pochodnątych
wydarzeńbyłfaktycznyrozpadwstyczniu1990rokuZwiązkuKomu-
nistówJugosławii,gdyżnadzwyczajnyzjazdtejpartiizostałzerwany
przezdelegacjesłoweńskąichorwacką.WpierwszychpoIIwojnieświa-
towejwolnychwyborach,któreodbyłysięwtymsamymroku,doszły
dogłosunowesiłypolityczne,opierającesięnatradycjachnarodowych
ireligijnych25.Pojawieniesiętegodrugiegowątkuwywołałowczęścire-
publikzaognienienacjonalizmów,bowiemwyznawanareligiastałasię
jednocześniewyznacznikiemprzynależnościdodanegonarodu(Chor-
waci–katolicyzm,Serbowie–prawosławie,Muzułmanie–islam).
Wynikiwyborówidojściedowładzynacjonalistów(częstobylito
nietakdawniaktywnidziałaczekomunistyczni,którzykoniunktural-
nieporzucilitęideologię)przyspieszyłyprocesdekompozycjifederacji.
Największymiorędownikamiosłabieniadotychczasowychwięzówbyli
ChorwaciiSłoweńcy.SerbowiezMilożeviciemnaczelewysuwalizko-
leipostulatysilnejcentralizacjipaństwa,opierającsięprzytymna
autorytecieisilearmii.Wobectakrozbieżnychinteresówskazanena
porażkębyłypróbymediacjizestronyprezydentów–BośniiHercego-
winyAlijiIzetbegoviciaorazMacedoniiKiroGligorowa26.
jednocześniewtejdrugiejprowincjistanwyjątkowy.
24NawiązywałotodosytuacjizIIwojnyświatowej,czylifunkcjonowaniafaszystowskiego
NiezależnegoPaństwaChorwackiego.SamTuđmanczęstoodwoływałsiędotegookresu,
gloryfikującówczesnewładze.
25W
.Szulik,KonfiktwbyłejJugosławii,„SprawyMiędzynarodowe”1997,nr1,s.94.
26W
.Walkiewicz,op.cit.,s.244.
