Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Ossowski,Szarlatanówniktniekocha.StudiaiszkiceoGałczyńskim,
Kraków2006,ISBN83-7271-373-1,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2006
11
woredagowanejKolumnieLiterackiej„KurieraWileńskiego”6.Starannekwerendy
prasywileńskiejibadaniaarchiwalnepozwoliłyminasocjograficznezrekonstru-
owanieinstytucjonalnychformuczestnictwaGałczyńskiegowżyciuliterackim
tamtegoczasuimiejscaorazdotarciedoinformacjinatematprogramówprezento-
wanychwrazzTeodoremBujnickimwprogramiekabaretowymKukułkawileńska
iwewłasnychaudycjachsatyrycznychpt.Kwadransdlaponurychwwileńskimradiu
(1934–1935).
SzczegółoweomówienietwórczościsatyrycznejznajdzieCzytelnikwewspo-
mnianymstudium„GdybyMickiewiczbyłMackiewiczem”.
Ostatniawtejczęściksiążkirozprawkapt.„Wileńskieimbroglio”.Dylematyliry-
kirefleksyjnejodnosisiędosprawtrudnych,dotkliwościegzystencjalnych,pogma-
twanychwyborówrólżyciowychipowinnościpisarskich,którepojawiałysięjako
poważneproblemyznajdująceswojeodbiciewmotywachsmutku,lęku,cierpienia,
płaczunadświatem.
Ostatnią,trzeciączęśćksiążkirozpoczynaszkicopatrzonynagłówkiem:„Świat
widzianywchorobie”.Faustycznedylematy„BaluuSalomona”,zawierającymcytat
ztegowłaśniepoematu.Ponieważzainteresowałymniewyraźnezwiązkitegoutwo-
ruzFaustemGoethego,poddałemgoanalizieiinterpretacjiintertekstualnej,nie
zaniedbującprzytymrefleksjinatematjegoprzesłaniaegzystencjalno-katastroficz-
nego.Kolejnestudium–„Świattodrżenie”.OkatastrofizmieGałczyńskiego–otytule
zaczerpniętymzsymbolikiBaluuSalomonapoświęcamjednejzkluczowychten-
dencjiwomawianejpoezji,wyrażającejsięwtwierdzeniuokryzysowymcharak-
terzekulturyeuropejskiej,którazprzyczyncywilizacyjnychidehumanizacyjnych
skazanajestnazagładę.
III
Mojaksiążkaniejestzbioremesejówliterackich,leczwzakresiepodejmowanych
próbwychodzeniapozatekstyliterackie,odnajdywaniajakichśukrytychukładów
odniesień,tłumaczącychsensytychtekstów,stanowisprawozdaniezniejakimmo-
zołemprowadzonychbadańsocjograficznychorazempirycznychanaliztwórczości,
napodstawiektórychinterpretujęwierszeorazpoematyizwiązaneznimifakty
konkretyzacyjne.Nienależywięcponiejoczekiwaćpośpiesznych,błyskotliwych
syntez,leczraczejmozolnedonichprzygotowania.
Jakwspomniałem,tytułSzarlatanówniktniekochatocytatznapisanejwroku
1928,wczasachKwadrygi,Ulicyszarlatanów,jejpierwszywers,sugerującyswoiste
wyklęcieszarlatanów,pojmowanychjakowaganci,wesołki,rybałci,aletakżesztuk-
mistrze,czarodzieje,magicy.Tematimotywszarlatanów,kuglarzy,alchemików,
cudotwórców,wędrownychśpiewakówiaktorównierazpojawiałsięwtwórczości
Gałczyńskiego.WrozumieniumetaforycznymtytułSzarlatanówniktniekochapod-
suwamyśloodrzuceniu,samotności,wyobcowaniu,osobności,atakżeoznaczanie-
przystosowanie,indywidualnośćpoetywliteraturzeipozanią.Szarlataniizwiąza-
neznimiokreśleniatypu:„szarlataneria”,„mistyfikacja”,„fantazjowanie”,anawet
„fikcja”przywodząnamyśl–zjednejstrony–sensygłębokoukrytewwierszach
6
Zob.J.S.Ossowski,Żagarysta–JózefMaśliński,[w:]OdstronyKresów.Studiaiszkice.Częśćtrzecia,
podred.H.Bursztyńskiej,Kraków2005,s.167–213.
