Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sem2.Oczywiście,równieregularnie,zanegowanazostajemożliwość
absolutnegozracjonalizowaniaświataiużyciadotegocelumatema-
tycznychparametrów.Jednymzwątpiących,którysilniewpłynąłna
rozprzestrzenianiesięantyracjonalistycznychtendencjimyśleniawXX
wiekubyłFriedrichNietzsche.Matematyka,jegozdaniem,wogóle
byniepowstała,Dgdybywiedzianoodpoczątku,żewprzyrodzienie
madokładnieprostejlinii,prawdziwegokoła,absolutnejmiarywiel-
kości”3.Wątpliwościdotyczącepoznawczegopotencjałutejdziedziny
wiedzy,atakżemożliwościopisuświatazużyciemjejnarzędziwyra-
żajądziśrównieżmatematycy.ZwłaszczażepowstaniewXIXstuleciu
geometriinieeuklidesowychczyabstrakcyjnychalgebraicznychsyste-
mówrachunkowychzachwiałoobrazemmatematykijakodyscypliny
otwierdzeniachabsolutnieprawdziwych,niepodważalnych,pewnych
ikoniecznych.DMatematykadniadzisiejszego–toparodiagłębokodo-
tądugruntowanegoiwysokocenionegoideałuprawdyilogicznejper-
fekcji”4–pisałpesymistyczniewroku1980amerykańskimatematyk
MorrisKlinewksiążcepodznamiennymtytułemMatematykaprzesta-
łabyćnaukąpewnąiniepodważalną.BertrandRussell,brytyjskimate-
matykifilozof,jużwpołowielatpięćdziesiątych,dającwyrazswemu
rozczarowaniudyscypliną,którejpoświęciłżycie,zasugerował,żeDma-
tematykajesttylkosztukąmówieniategosamego,codasiępowiedzieć
innymjęzykiem”5.Jednakpomimozachwianiawiarywsolidnepodsta-
wymatematyki,mimowspółistnieniawielualgebrigeometrii,pomimo
sprzecznychteoriidziedzinatanadalwykazujesięniewiarygodnąwręcz
efektywnościązastosowańwwieluinnychdyscyplinach.Wkońcuto
Dstrukturymatematyczne–jaksugerujeMichałHeller–dopasowane
(metodąidealizacji!)dotychkilkuwynikówdoświadczalnychzłamały
kodniedostępnegodotychczasświatakwantów”6.Dlawieluwspółcze-
snychnastępcówGalileuszajegosłynnateza,wktórejgłosił,żeksięga
Wszechświatanapisanajestjęzykiemmatematyki,choćpozostajeaktu-
alna,jednakuważanajestzawyrażenieniezbytprecyzyjne.Matema-
tykapozwalabowiemnaodkrywaniecząstekiprocesów,któredużo
późniejzyskująempirycznepotwierdzenie.Zwłaszczapośródfizyków,
2Zob.:S.Symotiuk:Filozoficzneaspektyproblemuprzestrzeni.W:Przestrzeńwna-
ucewspółczesnej.Red.S.Symotiuk,G.Nowak.Lublin1998,s.9–29.
3F.Nietzsche:Ludzkie,arcyludzkie.Przeł.K.Drzewiecki.Warszawa1987,
s.26–27.
4M.Kline:Matematykaprzestałabyćnaukąpewnąiniepodważalną.W:Współcze-
snafilozofiamatematyki.Red.R.Murawski.Warszawa2002,s.267.
5B.Russell:Portretyzpamięci.Wartośćwolnejmyśli.Przeł.A.Chmielewski.Wro-
cław1995,s.61.
6M.Heller:Bógigeometria.GdyprzestrzeńbyłaBogiem.Kraków2015,s.255.
10
