Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
ROZDZIAŁI
chowanialudzkietym,którepowstająwwynikuprocesuprzechodzenia
do[...]cywilizacjiindustrialnej.Ich[...]koncepcjeanalityczneipropo-
zycjeteoretycznesąwgruncierzeczywariacjaminatematprzeciwsta-
wieniaspołeczeństwawiejskiego/agrarnego/tradycyjnegospołeczeństwu
miejskiemu/przemysłowemu/nowoczesnemu(Gorlach2004:17–18).
ItakdlaAugustaComta(1798–1857),twórcysocjologii,społe-
czeństwoewoluujeodformmającychzapodstawętypmyśleniama-
gicznego,religijnego(awięccywilizacjiwiejsko-agrarnej)dosystemu,
wktórymogląduświatadokonujesiędziękiznajomościprawrządzą-
cychrzeczywistościąprzyrodnicząispołeczną.Wtymsamymschema-
ciemyślowymfunkcjonująrównieżinniprominentniprzedstawicie-
lesocjologiinaturalistycznej:HerbertSpencer(1820–1903),dzielący
społeczeństwanamilitarne(ocechachodpowiadającychspołeczeń-
stwomagrarnym)iprzemysłowe,czyKarolMarks(1818–1883),dla
któregotylkospołeczeństwoprzemysłowefl[...]jestgwarantemroz-
wojuiwyrwanialudnościwiejskiej[...]z«idiotyzmużyciawiejskie-
go»”(Gorlach2004:21).Zderzeniewiejskiegoimiejskiegoładuspo-
łecznegojestrównieżcharakterystycznedlaczołowychprzedstawicieli
socjologiihumanistycznej.WnawiązaniudokoncepcjiFerdinanda
Tönniesa(1855–1936)owolinaturalnejiarbitralnejEmilDurkheim
(1858–1917)wskazujenadwazasadniczetypywięzispajającejludzi
wgrupyspołeczne:mechaniczne,jakocharakterystycznedlawspól-
notwiejskich,iorganiczne,charakterystycznedlaludzizamieszkują-
cychmiasta,będącesynonimemmodernizującegosięspołeczeństwa.
WtejsamejkonwencjiwypowiadasięinnywybitnysocjologMaxWe-
ber(1864–1920),podkreślającynieuchronnycharakterprocesuprze-
obrażeńodspołeczeństwatradycyjnego(agrarnego)donowoczesne-
go(przemysłowego),określającgomianemracjonalizacji(Gorlach
2004:26–27)4.
4Podzielającgeneralnieopinięoniewielkimzainteresowaniuwsiązestronykla-
sykówsocjologii,wypadajednakprzypomnieć,żewieśijejmieszkańcy,czyligłównie
chłopi,bylipierwszoplanowymibohateramitraktatównaukowychnapisanychprzez
dwóchchybanajbardziejprominentnychprzedstawicielisocjologiihumanistycznej.
MyślimyprzedewszystkimoWilliamaI.ThomasaiFlorianaZnanieckiegoChłopie
polskimwEuropieiAmeryce(1918–1920),aletakżeostudiachMaxaWeberaoro-
