Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
UrszulaKowalczuk
tejnieniwelujebynajmniejzdanieostatnie,wktórymznówautorposługujesię
analogią.Pozwalaonanauznanie,erelacjamiędzyliteraturąahistoriąlite-
raturyjesttaka,jakmiędzyfilozofiąahistoriąfilozofii.
19
GdybytraktowaćuwagiTyszyńskiegodosłownie,totrzebabypytać,czym
jestliteraturajakonauka.Iprzyznać,eodpowiedźjesttrudna,alboprzyjmo-
wać,ewsposóbniezbytprecyzyjnywskazywałonnietylenaliteraturęjako
piśmiennictwolubzbiórdziełartystycznychwjegoobrębie,ilenaliteraturo-
znawczynadniminamysł.Historialiteraturybyłabywówczasdziejamitego
namysłu,anietylkorejestracjąprocesuhistorycznegorozwojupraktykiform
twórczościsłownej.Wydajesię,
elepiej,ni
tegotypukonstatacje,sposób
rozumieniaprzedmiotuhistoriiliteraturyihistoriiliteraturyjakoprzedmiotu
wykładuoddajewidocznawwywodzieTyszyńskiegoperspektywapoznawcza.
Toujawniającasięwstrukturzenamysłuilogicewypowiedziświadomośćme-
todologicznaustanawiaówprzedmiotjakoDumiejętny”.
Wtymwłaśniekontekścieszczególnegosensunabieradecyzjawykładowcy,
byswojąwypowiedźrozpocząćodrekonstrukcjihistorycznegokształtowaniasię
pojęcialiteratury.Wrazzuznaniemjegonieoczywistościorazwodsłonięciu
rónychsposobówjegorozumieniaustalasięfunkcjaprofesorskiejnarracjijako
dyskursunaukowego:
Wyrazyte:literaturailiteraturadanegokrajuróniewprawdziesąpojmowane;jedni
przeztobrzmienieliteraturarozumiejątowszystko,cotylkowyraanejestpismem;inni
tetylkopisma,wktórychodbijasięsilniejduchpiszącego;dozakresuliteraturydanego
krajujedniodnoszątotylko,cojestpisanejęzykiemtegokraju,innitowszystko,cojest
pisaneprzezjegomieszkańców(T,15).
WtokuwywoduTyszyńskiegowyjaśniasię,einteresujegoprzedewszystkim
Dliteraturawłaściwa”,awięcliteraturarozumianajakosztukasłowa(T,4),apo-
nadtoDliteraturakrajowa”wjejszerokiejformule:
Naszymzdaniemprzezliteraturękrajowąrozumiećnaleytowszystko,cowyraziłliterą
umysłkrajowy;historiaprzetoliteraturyjakohistoriaumysłowościdanegokraju,musi
obejmowaćnietylkoto,cotenumysłwyraziłjęzykiemwłasnym,aleiobcym,inawet
to,cowśródsferypiśmiennejztąumysłowościąkrajowąmabliskizwiązek.Dohistorii
literaturypolskiejodnosićwięcbędziemynaprzódtowszystko,cobyłopisanejęzykiem
polskim,powtórecobyłopisaneprzezpisarzypolskichjakimbądźkolwiekjęzykiem,
19
Trudnościwynikającezniejasnychpodziałówdyscypliniwciąmodelowanejtermino-
logiiwidocznebyływdyskursiekrytycznymipublicystycznymjeszczeconajmniejprzez
kolejnądekadę,anawetdłuej.Wkontekściehistoriisztukiihistoriifilozofiipisałamonich
w:U.Kowalczuk,JózefKremerjakowyzwanie.Śmierć,setnarocznicaurodzinikilkawątków
recepcjidorobkuuczonego,w:JózefKremer(1806–1875).Studiaimateriały,red.U.Bęczkowska,
R.Kasperowicz,J.Maj,Kraków2016,s.87–120.Zob.tewtymkontekście:R.Kasperowicz,
JózefKremer:naskrzyowaniuestetykiihistoriisztuki,w:JózefKremer(1806–1875).Studiaima-
teriały,s.287–303.
