częstosąokazjądodopuszczeniadogłosugrupczyjednostekdotych-
czasmilczących-milczącychwogólelubwkonkretnejsprawie.
Dopuszczeniedogłosu,wysłuchanie,opisanie,podjęciewysiłkurozu-
mieniaczyjejśnarracjijestformązaangażowanianaukspołecznych
ihumanistyki.Jesttakżejednymzprzejawównormatywnościpeda-
gogiki,coodróżniatędyscyplinęodwszystkichpozostałych,trady-
cyjniezakorzenionychwpozytywistycznymparadygmaciedziedzin
idyscyplin.Badaniatezaangażowanesąwrozumienie,wyjaśnianie,
modyfikowanie,poprawianieczynawetzmianęspołecznegoświata,
jegoinstytucji,aletakżereguł,napodstawiektórychfunkcjonują,norm,
najakichsąoparte,wartości,dojakichsięodnoszą.Intencjązmiany,
powodemzaangażowaniajestwprzypadkutychbadańzawszejakiś
rodzajemancypacyjnegoroszczeniabadacza,któryopisującwybrany
fragmentrzeczywistości,dostrzegawnimniesprawiedliwość,nierów-
ność,dominacjęlubwykluczenie.Zauważajakąśkrzywdęiniesprawie-
dliwość,którekażąmusięzajmowaćdalejwybranymproblememnie
tylkodlajegoopisuiwyjaśnienia,nawetnietylkodlajegozrozumie-
nia,aledlaemancypacjizniewolonych,dlawłączeniawykluczonych,
dlaΠoświecenianieoświeconych”
.Opisać,wyjaśnić,zrozumiećniepo
to,abyzwiększyćswojąkontrolęnadspołecznymświatem,leczpoto,
abytenświatuczynićbardziejprzyjaznymdlatych,którzysąwnim
poddanijakiejśopresji,jakieśsymbolicznej,zakorzenionejwkulturze
przemocyczyteżzewzględunaróżneczynnikisamisięmarginalizują,
wykluczają,poddają-towyróżnikkrytycznychbadańnarracyjnych.
Takmówioznaczeniuindywidualnejnarracjiwswymnoblowskim
wykładzieOlgaTokarczuk21:ΠNiedasięprzecenićtego,copierwszo-
osobowanarracjazrobiładlaliteraturyiwogóledlaludzkiejcywili-
zacji-przerobiłaopowieśćoświeciejakomiejscudziałańherosów
czybóstw,naktóreniemamywpływu,nanasząindywidualnąhistorię
ioddałascenęludziomtakimsamymjakmy”.
Napodstawiebadań,rozważańistudiówdotyczącychnarracyj-
nejorientacjimetodologicznej,związkunarracyjnościzrozumieniem,
uzyskaniempogłębionegowgląduwdziałanie,życie,problemyjed-
nostek,grupczywspólnot,narracyjnejtożsamościoraznarracyjnego
21O.Tokarczuk,„Cośjestzeświatemnietak”
.Treśćprzemowynoblowskiej…
24
Perspektywabadańnadszkołąjakoprzestrzeniąuznania