Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ustrojowo-prawną,demograficzną,społeczno-gospodarcząikulturową,za-
grabionegoprzezKrólestwoPruskiew1772r.,aleformalniedoniegoinkor-
porowanegowrokunastępnym,ztymżesprawykościelneiszkolnepodle-
gałyprowincjonalnymwładzomwSzczecinie(Koszalinie)dopierow1805r.
Pracajestpróbąmonograficznegozarysowaniagłównychliniirozwoju
elementarnegoszkolnictwawKsięstwiePomorskim,anastępniebranden-
bursko-pruskiejczęściwładztwaGryfitówodpoczątkuXVIdoprzełomu
XVIII-XIXw.Chodziłoodynamiczneukazaniejegocelówizmiennychwcza-
sieuwarunkowańkształtującychjegoprzemiany,zeszczególnymuwzględ-
nieniemrolipaństwaizróżnicowaniawłasnościowo-terytorialnego.
GłównelinierozwojuszkolnictwawdobienowożytnejwNiemczech,
wpaństwieHohenzollernówbrandenburskichinaPomorzuZachodnimcha-
rakteryzująsiędużympodobieństwem.Dlategojegoperiodyzacjanależydo
problemówcieszącychsięzgodnościąpoglądówbadaczyjużodprzełomuXIX-
-XXw.ażdodzisiaj,conieeliminujepewnejodmiennościopinii,kształtowanej
najczęściejpodwpływemwielkościpolabadawczegoorazwielobarwności
przedmiotubadań.Panujeteżpełnazgodnośćwśródbadaczydziejówwycho-
waniaiszkolnictwawczasachnowożytnych,żeichcezuraminiemogąbyćda-
tyroczne,boprzemianyszkolnictwabyływypadkowąwieluprocesówdemo-
graficznych,społecznych,ekonomicznych,politycznych,ustrojowo-prawnych,
wyznaniowych,kościelnychiinnych,najczęściejprzebiegającychrównolegle,
alenigdyniezapoczątkowanychizakończonychwtymsamymroku,często
nawetniewtejsamejdekadzie.Niedziwiwięc,żeFriedrichPaulsenjakotermi-
nuspostquemswejsyntezydziejówoświatywNiemczechwiązałz1500r.,zaś
CarlMüllerwpaństwieHohenzollernówzreformacją.Współczesnahistorio-
grafiadziejówoświatyiwychowaniawpaństwiebrandenbursko-pruskim,nie
pomijającogólnychprądówideologicznychiichskutków,początkigłębokich
przemianwrozwojuszkolnictwawidziwreformacji.Odnosisiędoszkolnictwa
miejskiegoiwiejskiego,któregodotądbyćniemiało.Stanowiskotouzasadnia
m.in.tym,żejużw1535r.ukazałasiędrukiempomorskaOrdynacjaKościelna,
swegorodzajukonstytucjanowegopomorskiegoKościoła,wyznaczającacele
ikierunkirozwojuszkolnictwaorazokreślającaogólniejegoramyustrojowo-
-organizacyjne.Rzeczjasnaroktenmawdużymstopniuumownycharakter,
bowydanieprzepisówprawnychtojedno,aichrealizacja–drugie,gdyżna
wschodnichobrzeżachKsięstwa50latpoproklamacjireformacjimieszkańcy
bynajmniejniebyliświadomi,żesąewangelikami.Ważneteżjest,wjakim
stopniuregulowałyoneżycieuniwersyteckie,szkolnictwomiejskieiwiejskie.
WzwiązkuzproklamacjąprzezGryfitówreformacjiwgrudniu1534r.
uległdelegalizacjiKościółkatolicki,zaśluteranizmstałsięjedynąobowiązu-
jącąreligiąwichwładztwieterytorialnym.Skutkiemtegobyłalikwidacja
11
