Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stanowiływielkąrzadkość
16
,nielicznezaś,któredziałały
,wczasiewojnytrzy-
dziestoletniejzniknęły
17
.Vietzkepodsumowującswedociekania,wktórych
przeceniałrolęelektoraFryderykaWilhelma,zaśniedoceniałjegonastępcy
,
napisał:„JapousilnychstaraniachzdołałemwykazaćnaPomorzu[pruskim
około1700r.]tylkopółtoratuzinaszkółwiejskich”
18
,którychpoczątkiwprze-
wadzestanowiłyzasługępastorów.HellmuthHeydensłabośćszkolnictwatego
okresuenigmatycznietłumaczyłpoczątkowymbrakiemzainteresowaniaze
stronyKościoła,któryzwróciłnaniewiększąuwagęw„późniejszychwizyta-
cjach”
19
,cobyłozgodnezrzeczywistością,boOrdynacjaz1535r.mówiłaoka-
techezachkościelnychnawsi,zaśz1563r.jepominęła.
Szkolnictwowiejskiestanowiłorównieżprzedmiotzainteresowanialokal-
nychmiłośnikówhistorii,najczęściejnauczycieliipastorów,którzynapodsta-
wieposiadanychźródełlubkronikzarysowalidziejeposzczególnychszkółna
łamachlokalnych,częstoparafialnychlubsynodalnychtygodnikówlubmie-
sięczników.Niedowszystkichudałosiędotrzeć
20
.Ichprzydatnośćbadawcza
jestzregułyograniczona,alewzbogacająonewarstwęfaktograficzną,zwłasz-
czagdyobejmująchociażbysynodlubpowiat.Chodzinajczęściejodrobnear-
tykułyErnstaDahlke
21
,ErwinaFramke
22
,KarlaLemke
23
,WerneraLemke
24
,Ri-
1111111
16
G.Vietzke,AusdenGeburtstagenunsererDorfschulen.EinigeKapitelpommerscherDorf-
chronik,,,PommerscheHeimat”8:1919,8,s.29-30;9:1920,1,s.2,12-14;5,s.20-24;9,s.33-
-34;10,s.37-38,tus.13;tenże,AlteDorfschulen...,8,s.63-64;9,s.65-68.
17
C.Müller,GrundrißderGeschichtedespreußischenVolksschulwesensfürSeminaristen,Lehrer
undSchulaufsichtsbeamte,5.-6.Aufl.,Osterwieck-Leipzig1914,s.6.
18
G.Vietzke,AusdenGeburtstagen...,9:1920,2,s.13.
19
H.Heyden,KirchengeschichtePommerns,Bd.II:VonderAnnahmederReformationbiszur
Gegenwart,2.Aufl.,Köln-Braunsfeld1957,s.70.
20
Chodzigłównieoartykuły:O.Neumann,AusdenGründungsjahrenunsererLandschulen,
,,HeimatbuchdesKreisesPyritz”1929,Nr14-15;M.Wehrmann,DorfschulenimSaatzi-
gerKreiseum1700,,,HeimatkalenderStargard”1928,Nr137;tenże,DorfschulenimSaat-
zigerKreiseum1773,,,HeimatkalenderStargard”1927,Nr111;tenże,SchulendesPyrit-
zerKreisesimJahre1773,,,HeimatbuchdesKreisesPyritz”1934,Nr5-6;tenże,Auseiner
BerichtüberdieLandschulendesPyritzerKreisesvon1768,„HeimatbuchdesKreisesPy-
ritz“1934,Nr8;E.Wiener,DieKirchenmatrikelderStädteundDörferderSynodeBelgard
von1591,,,AusdemLandeBelgard”1935-1939.
21
E.Dahlke,DieSchulendesKreisesRummelsburg,Ostpom.Heimat1938,Nr45-49.
22
E.Framke,DieLandschulenimKreiseSchlawe,w:DerKreisSchlawe.EinpommerschesHei-
matbuch,Bd.1,hrsg.vonM.Vollack,Husum1986,s.375-378.
23
K.Lemke,DieDorfschuleninderSynodeGreifenbergimJahre1791,,,UnsereHeimatGrei-
fenberg”3:1933,12,s.46-47.
24
W.Lemke,SchulmeisterfamiliendesAmtesDraheimim18.Jahrhundert,,,PommerscheBlät-
terfürdieSchule”60:1936,s.329-331.
17
