Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
matczynym,jakokreślanowówczasjidysz)drukowanojedyniedziełaAjzy-
kaMejeraDika,autorapopularnychopowiadańskierowanychdośrednio
lubsłabowykształconychczytelników.Kilkuinnychliteratówgromadziło
rękopisyznadziejąnaichopublikowanie,większośćznichużywałajed-
naknacodzień-lubtworzyłajednocześnie-winnychjęzykach.Pierwsza
nowoczesnapowieśćwjidyszDosszterntichl[Opaska]IsroelaAksenfelda
opublikowanazostaładopierow1861roku(najpewniejpowstałakilka-
dziesiątlatwcześniej).WtymsamymrokuSzlojmeEttingerwydałswoje
najbardziejznanedzieło,komedięSerkele,wkrótcerównieżwystawionąna
scenie.Zkoleirok1867przyniósłwielkisukcesdrukowanejwodcinkach
satyryDospojliszejingl[Polskichłopiec],jednegozpierwszychutworów
jidyszowych,któreprzyciągnęłyuwagęczytelnikówprasy5.Jaksięwydaje,
Abramowiczobserwowałtozjawiskozniemałymzainteresowaniem.
WBerdyczowiepisarzzawiązałnoweprzyjaźnieliterackie.Szczegól-
niebliskistałmusięLejbBinsztok,tworzącynacodzieńwjęzykurosyj-
skim,zktórymwkolejnychdekadachwspółpracowałprzyinicjatywach
wydawniczychiprzekładach.Innytwórca,JehoszuaMordechajLipszyc,
mógłmiećwpływnajegozainteresowaniejidysz.Myślopoważnympisa-
niuwtymjęzykujeszczeniezakiełkowała,trafiławszakżenapodatny
grunt.Tekstykrytyczno-literackieipublicystyczneAbramowiczaszybko
zyskałyuznaniewkręgachzwolennikówhaskali.Zewzględunaskromną
bazęczytelniczą(większośćpotencjalnychodbiorcównieznaławystarcza-
jącodobrzehebrajskiegolubuznawałagozajęzykświęty)brakowałoim
szerszegoodbioru.Ponadtowczesnepróbybeletrystyki,zktórychzcza-
semwyrosłapowieśćHa-awotwe-ha-banim[Ojcowieisynowie],niebyły
udane.Pisanezawiłąodmianąjęzykahebrajskiegocharakterystycznądla
ówczesnegopokoleniamaskilów,wswejwymowiesilniedydaktyzujące,
niemiałyszanszyskaćpopularności,naktórejpisarzowizależało.Wszystko
tostałosiępowodemdowartościowaniaprzezAbramowiczaflmowyludu”
ipodjęciadecyzjiozmianiepisarskiegoidiolektu.Zresztąideazwracania
siędonaroduwjegowłasnymjęzykuwydawaćsięmogławprzewrotny
sposóbnowoczesną,wyzwalającą,bynierzec:romantyczną.Przeszkodą
wsięgnięciupomamelosznpozostawałjegoutrzymującysięwciążstatus
językapodrzędnego,żargonuodpowiedniegoraczejniedlaliteraturypięk-
nej,ajedyniecodziennegofunkcjonowania.Niechcącnarażaćnaszwank
wyrobionejrenomy,pisarzzdecydowałsięwydawaćdziełapisanewjidysz
podpseudonimemMendeleMojcher-Sforim.
5
D.Miron,ATravelerDisguised.TheRiseofModernYiddishFictionintheNineteenthCentury,Syracuse,NY,
1996,s.11,15.
XII
Wstęp
