Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
nBystaćsięporządnymczłowiekiem”
.ErnstaBernheimacurriculumvitae
HipolitaTaine’a
15
.Jednocześnietraktująctypyludzkiejakofaktspołeczny,
zdalaodhistorycznegodeterminizmu,ujawniaBernheimzainteresowania
socjologiczne.
WtrakciekwerendwWenecjiErnstBernheimotrzymałlistodWaitza,
zawierającykomentarzdoniedawnowydanejprzezBernheimaksiążki.
Młodynaukowiecznieukrywanądumązacytowałgowkorespondencjido
matki:zdużymzainteresowaniemwidzęPanaczynnymnanowymszerokim
poluwiedzyhistorycznejicieszęsiękrzepkąsiłą,dziękiktórejwiePanjak
radzićsobieztakąróżnorodnościątematów(listz7.04.1880r.).Jaktłumaczył
dalejwliście,obawiałsię,żeWaitzpotraktujejegonowezainteresowania
jakodziwactwo,tematniewartdalszychrozważań.ojakiebadaniachodziło?
SłowaWaitzaodnosiłysiędopierwszejteoretycznejrozprawyBernheima
GeschichtsforschungundGeschichtsphilosophie,wydanejwGetyndze16.
WtejpierwszejpoważnejrozprawieteoretycznejBernheimamożna
wydzielićtrzyzasadniczeczęści:nawstępieautorobjaśniapodstawowe
pojęciazzakresurozwojumetodyhistorycznej,następnieomawiapodsta-
wowekierunkifilozofiihistorii,iwreszcienakońcuprezentujezasady
metodyhistorycznej.Problematykapracyjestskoncentrowanawokół
krytykifilozofiiidealizmuorazkierunkusocjalistyczno-przyrodniczego
(niem.sozialistisch-naturwissenschaflicheRichtung).Doreprezentantów
tejpierwszejBernheimzaliczaKanta,Fichtego,SchellingaiHegla,jako
przedstawicielidrugiegokierunkuwymieniazaśCondorceta,Comte’a,
Buckle’aiduBois-Reymonda.Znieukrywanymzapałemstawiasobie
zaceludowodnieniejakszkodliwedlahistoriijakonaukijestbłędne,
jegozdaniem,przejmowaniesposobupojmowaniadziejówodtwórców
kierunkufilozofiiidealnejisocjalistyczno-przyrodniczej.obapodejścia
cechujebowiemwedługBernheimajednostronność.Niemożnazrozu-
miećhistoriizapomocątranscendentalnychidei,awięcujmowaćaktu
poznanianiezależnieodjegoprzedmiotu,aniopieraćsięnabudowanych
prawachhistorycznych,którychużycie,wbrewzachowanemumateriałowi
historycznemu,skazanejestnaniepowodzenie
17
.Interesującejest,jak
15Por.H.Taine,PodróżpoWłoszech,przekładiprzedmowaA.Sygietyński,War-
szawa1908;H.Taine,Filozofasztuki,przekładA.Sygietyński,przedmowaJ.Bodzińska,
Gdańsk2010.
16E.Bernheim,GeschichtsforschungundGeschichtsphilosophie,Göttingen1880.
17Ibidem,s.44oraz78-79.
