Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BorkowskiL.,Logikaformalna:systemylogiczne,wstępdometalogiki
NareckiK.,SłownikterminówArystotelesowych
ALEGORIA
(gr.allegoria-innysposóbmówienia,łac.permutatio-wymiana,przemiana,inver-
sio-odwrócenie)ret.jedenzTtropów,rodzajrozbudowanejTmetaforywpostaci
obrazowegoopisuzjawisk,zdarzeń,osób,rzeczywistychlubfikcyjnychpostaci
(np.fantastycznychstworów,zwierząt,przedmiotów),któremunadanonowe
znaczenie,wykraczającepozato,cojestpowiedzianewprost:odnoszącesiędo
innychzjawisk,rzeczy,osóbitd.Alegoreza,czyliobjaśnieniealegorii,dokony-
wanejestprzezautoralubpozostawianedomyślnościodbiorcy;poleganawska-
zaniuodpowiedniościpomiędzyprzedstawionymiwopisieelementamiwraz
zwiążącymijerelacjamiaobiektamiirelacjamirzeczywistymi.Alegorezajest
możliwadziękistosowaniukonwencjonalnychsymboli,ustalonychprzeztra-
dycjęliteracką,religijnąitp.(np.okręt-państwo,krzyż-cierpienie),których
znaczenieopierasięnanaturalnympodobieństwiedotego,doczegosięodnoszą
(np.ptak-samolot)lubzinnychpowodówłatwejestdoodgadnięcia(np.kaj-
dany-niewola),odniesieniusięwopisiedoniektórychrzeczylubosóbwprost,
bezsymbolicznegopośrednictwa(por.niżejpermixtaapertisallegoria),alboteż
dziękizawartymwtekściewskazówkomautora.
Klasycznaretorykawyróżniałaalegoriępełną(totaallegoria),wktórejwystę-
pująwyłącznieelementysymboliczne,orazalegorięDmieszanąiotwartą”(per-
mixtaapertisallegoria),czyliopiszawierającyelementyrzeczywisteoboksymbo-
licznych.
PRZYKŁAD1
Rosjiotwartobrzuch,borozsadzałgozłośliwyguz;miałjużdalekieprzerzuty.Tymcza-
semznachorzykrzycząchórem,żetobyłocesarskiecięcieiżeniepotrzebne,bodziecka
niewidać.
J.Pomianowski,DKultura”1994,nr7-8.
PRZYKŁAD2
Komuniścisąwstaniewojnypermanentnejzestarymświatem,broniątwierdzy,naktórą
nacierająbezprzerwywszystkiesiłydawnegoporządku.Woblężonejtwierdzyniema
innegozadaniajaktojedno:niedaćsięzdobyć,wszystkojestdobre,cosłużytemuzadaniu.
Woblężonejtwierdzykażdaniezgodajestklęską,każdeujawnieniewłasnejsłabościjest
tryumfemwroga,każdeosłabieniekarnościkatastrofą.
Wojskonieznosidemokracji;wwojskulepiejsłuchaćtępegoprzywódcy,niżsiaćanar-
chię,choćbyopartąnabardziejwnikliwejinteligencji.Jeśliwiemy,żeJózefStalinjest
ALEGORIA
25
