Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
APORIA1
(gr.aporia-brakwyjścia)filoz.-log.problem,kwestiaprowadzącadodwóch
równiewiarygodnych,leczprzeciwstawnychi-przynajmniejnapozór-niemoż-
liwychdopogodzeniarozstrzygnięć,jaknaprzykładzagadnieniepostawione
wpytaniu:Cobyłopierwsze:jajkoczykura?Jakiejkolwiekudzielimyodpowiedzi
Djajkobyłopierwsze”alboDkurabyłapierwsza”,możebyćonaodrzuconaza
pomocąargumentu,żekażdejajkozostałozniesioneprzezkuręalbo-wdrugim
przypadku-żekażdakurawyklułasięzjajka.Otokilkaznanychaporii.
(1)Egipcjankaikrokodyl(Crocodilina–krokodylisofizmat):krokodylporwał
Egipcjancedziecko,błagającejzaśojegooddaniepostawiłtakiotowarunek:
DOddamcidziecko,jeśliterazodgadniesz,czycijeoddam,czynie”.Egip-
cjankapochwilinamysłuodpowiada:DNieoddaszmidziecka”-iwtym
momenciepowstajetrudnośćniedoprzezwyciężenia.Krokodylpowiada
bowiem:DTakaodpowiedźpowoduje,żetakczyowakdzieckopożrę:jeśli
niezgadłaś,topożręjenamocywarunku,którycipostawiłem;jeślizga-
dłaś,todlategowłaśnie,żezgadłaś”
DNieprawda”-odpowiadaEgipcjanka-Dtakczyowakmusiszmidziecko
zwrócić.Jeśliodgadłam,zwróciszmijenamocywarunku,którysamposta-
wiłeś.Jeślinatomiastnieodgadłam,mówiąc,żenieoddaszmidziecka,to
znaczy,żemijeoddasz”.
Widaćtutrudnośćniedoprzezwyciężenia:ktomarację-krokodylczy
Egipcjanka?Niewchodzącwszczegółoweanalizytrudności,którątutaj
napotykamy,zauważmy,żezobowiązaniekrokodyla,poodpowiedziudzie-
lonejprzezEgipcjankę,stałosięzobowiązaniemwewnętrzniesprzecznym,
równoważnymnastępującemu:Oddamdzieckowtedyitylkowtedy,gdynie
oddamdziecka.
(2)Nauczycielwymowyijegouczeń:osławnymgreckimDnauczycielumądro-
ści”,sofiścieProtagorasiezAbderyopowiadają,żeumówiłsięzuczniem
pobierającymuniegonaukęwymowysądowej,iżtenzapłacimuzatę
naukędopieropopierwszymwygranymprzezsiebieprocesie.Czasnauki
minął,upływałyteżkolejnelata,auczeńniepodejmowałżadnejsprawy
sądowej.Zniecierpliwionynauczycielzagroziłuczniowi,żepozwiegodo
sądu.Wtedyówrzecze:DJeśliprzegramsprawęwsądzie,niezapłacęci-
boumówiliśmysię,żenastąpitodopieropopierwszymwygranymprzeze
mnieprocesie.Jeślizaśwygramsprawę,toniezapłacęcinamocywyroku
sądowego”.DNieprawda”-odpowiadanauczyciel-Djeśliprzegrasz,zapła-
ciszminamocywyrokusądowego,jeślizaśwygrasz,zapłacisznamocy
umowy”.
Dylematpowstającytutajjestraczejprawnej,niżlogicznejnatury:sądmoże
bowiem,wydająctakiczyinnywyrok,poprostuunieważnićwcześniejszą
umowęmiędzynauczycielemauczniem.
52
APORIA
