Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Częśćpierwsza:Dylematyobecności
wkolejnychreinterpretacjachneoplatońskich—średniowiecznych,renesan-
sowych,klasycystycznychczyakademickich—„zmysłowodostępnyobraz”
czyniła„środkiempozwalającymnaprzekroczenieograniczeńświatamate-
rialnegoinaosiągnięciedostępudoświataduchowego”10.Wykraczając
pozazmysłowo-estetycznąstrukturęikonicznychmotywów,otwartenaob-
szarprzemieszkiwaniaostatecznychzasaddoświadczeniesztukistawałosię
odkryciemscientiadivinitatis.Wbliskościtychzałożeńkształtowałasięteż
rolaartysty.Postępującaodrenesansunobilitacjaczyniłazeńwiedzącego
iwidzącegowięcejniżinniprawodawcę11,geniusza,intelektualistę,kapłana
sprawującegorząddusz12.Jegowielkośćiposłannictwousiłowałzdyskre-
dytowaćdopierodadaizmwgeściezawłaszczeniareadymades,coskądinąd
niespecjalniesięudało.Nawetwspółczesnatwórczość,obecniebardziejniż
kiedykolwiekwcześniej„poddającapróbiewarunkibrzegowe,kwestionując
jeiprzekształcając”13,niezdezawuowałarangisztukijakojednegoznaj-
ważniejszychobszarówantroposfery,azarazem„aktywności,dziękiktórej
czynimynaszobcyświatswojskimi—poprzezinterpretację—bezpiecz-
nym”14.Kulturowousankcjonowanegostatususztukinieprzewartościowała
równieżwspółczesnakondensacjanowościaniprowadzącydogruntow-
nychreinterpretacjiideisztukipluralizmpostaw.Jedno,copodległo
znaczącejkomplikacji,toproblemidentyfikacjiwytworówsztuki.„No-
woczesnasztukabowiem[...]poprzezswedziełaciąglepyta[...]iudziela
coraztonowychodpowiedzi.Dziełosztukijestzdolnetransformować
Onowąpostaćestetyki.Przeł.K.Guczalska.Red.K.Wilkoszewska.Kraków
2005,s.148.
10J.Białostocki:Symboleiobrazywświeciesztuki.Studiairozprawyzdziejówsztuki
imyśliosztuce.Warszawa1982,s.22.PrzypomnijmyjeszczesłynnypassusHugonaodśw.
Wiktora,którypisze:„Wszystkierzeczywidzialnemająsenssymboliczny,toznaczyprzeno-
śniedanesądlaoznaczeniaiwyjaśnieniarzeczyniewidzialnych[...]Sąoneznakamirzeczy
niewidzialnychiobrazamitych,którebytująwdoskonałejiniepojętejnaturzebóstwa”.
Cyt.za:W.Tatarkiewicz:Historiaestetyki.T.2:Estetykaśredniowieczna.Wrocław—War-
szawa—Kraków1962,s.232.
11CelowoprzywołujętutajZygmuntaBaumanametaforęprawodawcy.Por.Idem:
Prawodawcyitłumacze.Przeł.A.Tanalska.W:Postmodernizm.Antologiaprzekładów.Red.
R.Nycz.Kraków1998.
12Choćtrzebapamiętać,żestatusartystyuległbodajznaczącej(czasowej)degradacji
wdrugiejpołowieXIXwieku.Kiedytoartystacorazbardziejoddalasięodpubliczności,
zdajesię„wykorzenianyzuprzemysławiającegosięikomercjalizującegosięspołeczeństwa”,
awswoimlosieodrzuconego„członkabohemyodnajdujeśladauryotaczającejwędrownych
komediantów”.Por.H.-G.Gadamer:Aktualnośćpiękna.Sztukajakogra,symboliświęto.
Przeł.K.Krzemieniowa.Warszawa1993,s.8.
13W.Welsch:Estetykapozaestetyką...,s.139.
14J.Margolis:Przedmowadowydaniaamerykańskiego.W:Idem:Czym,wgruncie
rzeczy,jestdziełosztuki?Wykładyzfilozofiisztuki.Przeł.W.Chojnaiinni.Red.nauk.
K.Wilkoszewska.Kraków2004,s.6.
