Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Choińska,Sztukajakowartośćwobeckryzysukulturyeuropejskiej,
Słupsk2009,ISBN978-83-7467-009-8,©byWNAkademiiPomorskiejwSłupsku
1.1.Barbarzyńca
Spróbujęokreślić,wjakimsensiemożnanazwaćHerbertabarba-
rzyńcązadanieotyleważne,żeonsamprzewrotniesiebietakwłaśnie
nazywa.
Barbarzyństwopierwotniebyłopojęciemneutralnym,oznaczałopo
prostupochodzeniespozacywilizacjigrecko-rzymskiej.
Wsensie„geograficznym”autoresejównależydokulturyWschodu
lubPółnocy,zaśnaprzynależnościduchowejzaważyłydoświadczenia
socjalizmu,wktórymprzyszłomużyć.Wielukomentatorówpodkreśla
jednak,żew„ogrodzie”kulturyśródziemnomorskiejHerbertczułsię
zawszejakusiebiewdomu.Wskazywanonaantynomierządząceświa-
temjegotwórczości,ajednąztychantynomiibyłakonfrontacjaducho-
wejprzynależnościdouwielbianegośrodziemnomorzazdoświadcze-
niamiczłowiekamieszkającegowkomunistycznejPolsce
26.Takrozu-
mianebarbarzyństwowychodzinajaw,kiedyautorinformujenas
opewnychzwyczajachkulinarnychczytowarzyskich,zktórymistyka
siępodczaszagranicznychwojażyioktórych,jakzakłada,jegopolscy
czytelnicyniemająpojęcia.
Istniejąjednakżeinne,bardziejwspółczesnerozumieniabarbarzyń-
stwa,bowiemdopierozczasemomawianepojęcienabrałowydźwięku
jednoznaczniepejoratywnego.Barbarzyńcazacząłbyćutożsamiany
zczłowiekiemniecywilizowanym,prymitywnym,bezwzględnym,także
ignorantem.Pojęcietowiązanowięczprzerostemniższych,zwierzę-
cychfunkcjiwoli(jakpowiedziałbyCarlGustawJung)nadcharaktery-
stycznąjedyniedlaczłowiekafunkcjąrozumności.Czystonegatywne
znaczeniebarbarzyństwawiązałosięzpragmatyzacjąspołeczeństwa
burżuazyjnegoorazracjonalizacjążyciaspołecznego.
DopierowrozpoczętejprzezMaxaWeberakrytycerozumnościzna-
lazłosięteżstwierdzenieobrakuwświecieburżuazyjnymmiejsca
dlaErosa,awystąpieniasłynnychpoètesmauditsprzygotowałygrunt
dlapewnejdwuznacznościtegosłowa.
Księża,profesorowie,władcy,myliciesięwydającmniesprawiedli-
wości.Nigdymnienależałdotegotłumu[...]Jestembestią,Murzynem.
Leczmógłbymbyćocalony.WyjesteściefałszywiMurzyni,wymaniacy,
———
———
26Por.np.S.Barańczak,UciekinierzUtopii.OpoezjiZbigniewaHerberta,Towa-
rzystwoPrzyjaciółPolonistyki,Wrocław1994,s.55-56.
18