Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uprawnioną.Wszystkoinne–mówiąctrochępoNorwidowsku
–będziezaprzecznością.
Napięciaidealnekulturyzachodniejmożnabydlanaszego
doraźnegoceluustawićwnastępującymszeregu:uznanieważności
osobyludzkiej,ważnościzwiązkuspołecznegoiważnościzwiązku
kulturalnego.
Uznanieważnościosobyludzkiejznajdujewyrazwścisłym
rozdzialeprawaprywatnegoipublicznego,rozgraniczeniuuprawnień
jednostkiiuprawnieńpaństwa,woddzieleniusprawsumienia
odwszystkichinnychsprawżycia,acozatymidzie–wrozwodzie
władzyduchownejodwładzyświeckiej.Uznanieważnościzwiązku
kulturalnegodochodzidogłosuwpojęciunaroduiwpojęciu
nadrzędnejwspólnotyponadnarodowej.
Wystarczytenroboczyrejestrprzymierzyćdojakiejśkultury
obocznej:historycznej(np.bizantyńskiej)lubwspółczesnej(np.
sowieckiej),abywkażdympunkcieskalistwierdzićzasadniczą
różnicę.PrzyrodzonekulturzebizantyńskiejutożsamienieKościoła
ipaństwa,cezaropapizm,pociągazasobąniewolęsumienia.
Ubezwłasnowolnieniejednostkiprowadzidodławieniasamorządu
narzeczskupionejwjednymośrodku,totalnejwładzypaństwowej.
Dążeniuuniwersalistycznemuprzyświecatuideałujednostajnienia,
dlategoniemieścisięwnimpojęcienaroduinarodowości.Jesttowięc
jakbyskalaodwrotna.Jesttozespółnapięćzgodnie,konsekwentnie
zdążającychwprzeciwnąstronę.
Zarysowanetutajprzeciwieństwostanowi,jaksądzę,
wystarczającoobszernetło,głębięperspektywicznądostatecznie
przestronną,abywniejzarysowaćodrębnyprofilkulturypolskiej.
Możnatozrobićnadwasposoby:śledzącpolskieprzystosowania
europejskiegowzorukulturalnegolubpróbującwskazaćoryginalny
wkładpolskiwjegourzeczywistnienie.MójszkicPolskaaZachód3
jestwpewnejmierzepróbązastosowaniapierwszejmetody.Tupragnę
zatrzymaćsiętylkonadwupunktach,nadwunajwyższychwspięciach
naszegowysiłkukulturalnego:wwiekachXViXVIiwwiekach
