Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIIIiXIX.
Wtychdwupunktachkulturapolskościwyraziłasięodmiennie:
razwkształcieżyciaprzedewszystkim,drugirazprzedewszystkim
wkształciesztuki.Razprzelałasięonawformybytuzbiorowego,
drugirazwysłowiłasięnajpełniejwobjawachtwórczości
indywidualnej.Wjednymznichnatężenieodrębnościdokonywałosię
wsposóbzrazuinstynktowny,wdrugimwsposóbświadomy,abystać
sięniejakopowrotnyminstynktem,odczuwaniempowszechnym
iodruchowym.
Tedwawybranepunktynaszejhistoriisątojakbydwaośrodki
soczewkiskupiającenajgrubszewiązkipromieni.Jakcentrasoczewki
łączyjetasamapodstawaurobionaprzezdzieje,tasamapowierzchnia
oszlifowanaprzezopory,tarcia,naciski,naktórenatrafiałoistnienie
naszegonarodu.Jeśliudasięwykreślićschemattychskupieńpromieni,
jeśliudasięjelogicznieumiejscowićwtymsamympodłożu,wyjaśnić
kątyzałamywania,będziemożnamówićospełnieniucelutych
rozważań.Pragnąoneodsłonićpolskiewyobrażenieipolskie
wartościowanieżycia.
Drogapotwierdzeniaiprzeciwstawienia
Naszakulturaustrojowa,formanaszegobytupolitycznego
ispołecznegokształtowałasiępoddziałaniemdwusił:siły
potwierdzeniaisiłyprzeciwstawienia.
Polskapotwierdzałanaswójsposób,wedługswoichmożliwości,
ideałogólny:wczesnepaństwopiastowskieniewieleróżniłosię
odmonarchiifrankońskiej.Przeciwstawiałasięwprzódinstynktownie,
późniejcorazbardziejsamowiednieurzeczywistnieniu,które
dokonywałosięwjejnajbliższymsąsiedztwienaZachodzie
iaspirowałodonormypowszechnieobowiązującej:ŚwiętemuPaństwu
RzymskiemuNiemieckiegoNarodu.Niedługomiałasięprzeciwstawić
naWschodzieimperiummoskiewskiemu.Obatetwory,bardzo
dynamiczne,urobioneprzezzłożonewpływyidziałającepod
