Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TABU–DOBRYPOCZĄTEK
33
niemuprawadobyciaczłowiekiem,skrajnanieufnośćilęk–towcalenietylko
składnikiwizerunkudzikiego,straszaka,jakistworzyładziewiętnastowieczna
kolonialnaetnologia.Toprzecieżnajstarszeformyzachowaniaczłowieka,ma-
jąceoczywiścieprzedludzkirodowód.Dążeniedopoczuciabezpieczeństwa,
jakiedajebyciezeswoimi,wśródistotpodobnychidobrzeznanych,doko-
munikowaniasięznimiwjęzykuzrozumiałym,dożyciawświecieczytel-
nychformpostępowaniaipodzielanychnorm,musiałozaowocowaćstworze-
niemzasadniczejdystynkcji,wykluczającejto,coobce,cudze,inne.Matryca
nswój–obcy”,rygorystyczniekwalifikującaidyskwalifikującapartnerówdo
współpracy,matrymoniumczyczynnościkultowych,mazasadniczeznacze-
niesocjotwórcze.
Odwrotnąstronątegoprocesujestwykluczenie,awięctabuizacja,ajed-
nymzesposobówjejprzeprowadzaniajestnapiętnowanieobcegocechąwręcz
fizycznejnieczystości.Wwierzeniachifolklorzeobcość–rasowa,religijna,
etniczna–jestnierzadkowłaśnietąnieczystościąstygmatyzowana,taksamo
jakbywademonizowanaczywyśmiewana.Dlaczegozatemtrudnoznaleźć
odpowiedniemiejscedlatychzagadnieńwniniejszejrozprawie?Poczęści
dlatego,żetakatabuizacjajestprocesemoistotnymwymiarzehistoryczno-
-społecznym,wymagazateminnegojęzykaopisuniżtenstrictesymboliczny
(patrznp.rozbudowanestudiumTokarskiej-Bakir,2008);poczęścidlatego,
żewpolskimmaterialeetnograficznymniepojawiasięonawformułach
ocharakterzezakazu(magicznego),atowłaśnieonestanowiąpodstawę
źródłowątejpracy.Niechmnieteżusprawiedliwiokoliczność,żetematyka
tadoczekałasięprzegląduwdobrzeznanychopracowaniach(Bystroń1935,
Benedyktowicz2000).
Przytejsposobnościpoczynięteżzastrzeżenie,żechoćodemonicznych
aspektachnieczystościbędzieoczywiściemowa,tojednakproblematykatak
widzianejsiłynieczystej,zcałymobszernymmateriałemfolklorystyczno-wie-
rzeniowym,równieżwymagałabyznaczniedokładniejszegoopracowania.
*
Niemuszęprzekonywać,żeprzeogromnymateriałzakazówstanowicałość
zadużądoogarnięcia.Sametylkoeuropejskietekstyfolklorystyczneimito-
logiczneodnoszącesiędozakazów,zindeksowanewmonumentalnymzesta-
wieniuStithaThompsonaMotif-IndexofFolk-Literature(2001),tozbiórprawie
tysiącarożnychgruppozycji(numeryC0-C980).Skorotylerozmaitychza-
kazówfunkcjonujennadrugimpiętrze”–wprzekazachliterackich,toilużtabu
możnabydoliczyćsięnapoziomiepierwotnym–zachowańobrzędowych
