Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
—11—
Zmałej,zaściankoweji,cogorsza,zabardzojużzacofanejszkółki
dostałsięTadeuszniebawemnaszersząwidownię:jakodziewiętna-
stoletnimłodzieniecwstąpiłdo»SzkołyRycerskiej«,czyliKorpusu
KadetówwWarszawie.Odtejchwilidatujesięwżyciuprzyszłegobo-
hateraprzełomstanowczy.Murykolegiumjezuickiegoopuszczał,jak
widzieliśmy,zuczuciaminapiętemijużwyraźniewkierunkujakiejś
szczytnejigórnejdziałalnościdlaszczęściarodaków,dopierojednak
wkorpusiekadeckimmiałagoowionąćtagorąca,prawienamiętna
atmosferapatryotyczna,którąoddychaćzaczynaływówczaslepszeży-
wioływkraju.PrzezPolskęszedłświeży,podniosły,orzeźwiającyprąd,
któregonatężeniedochodziłodoszczytuwstolicyRzeczypospolitej.
Poupokarzającej,wyuzdanej,pijackiejepoceSasówświtaładobaopa-
miętaniasięnieszczęśliwegonarodu,postrasznej,półwiekutrwającej
libacyipoczęłoprzychodzićzwolnaotrzeźwienie.Czartoryscywnosili
pierwszenowożytnedążeniapaństwowedowarstatużyciapubliczne-
go–wcieniachsaskiejspuściznydojrzewałojużpokolenie,któremiało
stworzyćustawę3majaioglądaćnapolachracławickichpierwszewcie-
lenieideibraterskiegoprzymierzapomiędzyszlachtąiludempolskim.
CichyBrześćniemógłdaćKościuszcewyobrażeniaonowych
prądach,nurtującychkraj,anizaspokoićrosnącejwnimtęsknoty
patryotycznej.Toteżdziewiętnastoletniszlachcicwpadłnarazwsam
wirnowychmyśliipragnień,jakiemitętniłorganizmodradzającejsię
Polski–kiedydnia18grudnia1765r.wpisanyzostałwpoczetuczniów
świeżozałożonej»SzkołyRycerskiejJ.Kr.MościiRzeczypospolitej«.
Szkoła,pomimonazwy,niebyławłaściwieakademiąwojenną,
jakbymożnaprzypuszczać,leczśrednimzakłademnaukowo-wycho-
wawczym,którymiałnaceludaćwykształcenieogólne,atylkokilka
przedmiotów,mogącychprzydaćsięwzawodziewojskowym,iorgani-
zacyaszkolna,mianowiciepodziałna»kompanie«,komendaiawanse,
wnosiłytupierwiastek»rycerski«.Wszkole–którejkomendantembył
książęAdamCzartoryski,atwórcąiopiekunemsamkrólStanisław
August–uczonojęzykówpolskiego,łacińskiego,francuskiegoinie-
mieckiego,stylu,historyipolskiejipowszechnej,historyiliteratury,
geografii,sztukpięknych,geometryi,algebryiarytmetyki,prawa
cywilnegoipublicznego,fizyki,ekonomii,architekturycywilnejiwoj-
skowej,sztukifortyfikacyjnej,i–tańców.Wykształceniebyłowięcdość
obszerne,programzakreślonybyłszerokoiwyróżniałsięodszablonu
szkółówczesnych.Zobaczmy,jakiduchwypełniałformę?
Pouczynasotemwpierwszymrzędzie»Formularzprzyjmowania
kadetówdonowicyatu«,wyjętyze»Zbiorupismtyczącychsięmoralnej
edukacyimłodziKorpusuKadetów,czyliSzkołyRycerskiej,założonej
przezNajjaśniejszegoStanisławaAugusta,królaPolskiegoiwłasnym
