Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Genezaipowstanietajnychsłużbpolicyjnychorazinstytucjitajnego...
Zdecydowaniegorzejudokumentowanajestdziałalnośćsłużbpolicyjnychna
terenachzajętychprzezpozostałepaństwazaborcze.Nieliczneopracowaniaod-
twarzającemetodywykorzystywaneprzezsłużbybezpieczeństwanaterenach
WielkopolskiiGalicjipozwalająjedynienawniosek,iżbyłyoneanalogiczne
dotych,jakiestosowanonapozostałychczęściachterytoriówpaństwzabor-
czych55.Równieżnazwytajnychwspółpracownikówbyłytakiesamejakte,któ-
rychużywanowsłużbachkryminalnychPrusiAustrii(vigilant,konfident)56.
InaczejprzebiegałrozwójinstytucjitajnychsłużbpolicyjnychwWielkiej
BrytaniiorazwStanachZjednoczonychAmerykiPółnocnej57.Wpaństwachan-
glosaskichfunkcjonowaniescentralizowanejformacjizajmującejsięuzyskiwa-
nieminformacjiodniejawniedziałającychwspółpracownikówpostrzeganebyło
jakoprzejawtyraniiidespotyzmumonarchów,którzyprzezinfiltracjęwybra-
nychgrupspołecznychdążylidolikwidacjiprzeciwnikówpolitycznych58.Dlate-
gowprzeciwieństwiedokontynentalnychpaństwEuropywsystemieprawaan-
glosaskiegoinstytucjatajnychwspółpracownikówrozwijałasięstopniowona
bazienormprawazwyczajowegoorazregulacjiprawnych(statutorylaw)okre-
ślającychprzywilejedlaosób,którewskazałyidoprowadziłydoskazania
sprawcówposzczególnychprzestępstw.
Początkowoobowiązekdenuncjacjimiałswojąpodstawęwzasadachangiel-
skiegocommonlaw,którezmuszałoposiadaczyziemskich(freeholders)do
zbieraniainformacjiowszystkichprzestępstwachpopełnionychnaziemiach
będącychichwłasnością.Uzyskaneinformacjepodgroźbąkaryfreeholders
musielizgłaszaćszeryfowiwczasiejegocorocznychodwiedzin59.Innymzwy-
czajemnakładającymnaobywateliobowiązekwspółpracywzwalczaniuprze-
stępczościbyłainstytucjahueandcry(krzykipłacz).Zgodniezjejtreścią
każdyświadekprzestępstwa(fellony)miałobowiązekwszczęciaalarmuiprzy-
stąpieniadołapaniasprawcy(possecomitatus).
Oprócznormprawazwyczajowegopodstawąudzielaniainformacjiorganom
wymiarusprawiedliwościbyłytakżeaktyprawneprzewidującenagrodydla
każdego,ktodoniósłurzędnikowikrólewskiemuopopełnionymprzestępstwie60.
Zwyczajwypłacaniawynagrodzeńzaskładaniedoniesieństałsięistotnymele-
mentemwalkizprzestępczościąwczasachHenrykaVIII61.Przepisyprawa
angielskiegogwarantowałygratyfikacjękażdemu,ktodoprowadziłwinnego
popełnieniaprzestępstwaprzedobliczewymiarusprawiedliwości62.System
55MisiukA.,SokołowskiM.,s.26.
56StrzeleckiW.,s.114.
57MarxG.T.(II),s.328.
58FijnautC.,MarxG.T.,s.10.
59HarneyM.L.,CrossJ.C.,s.85.
60BaranK.(II),s.135.
61EltonG.R.,s.1491167.
62BlackstoneW.,s.291.
