Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Genezaipowstanietajnychsłużbpolicyjnychorazinstytucjitajnego...
helmaStiebera1Kriminalpolizei30.Jejdziałalnośćopierałasięnaszerokim
wykorzystaniuwigilantówwerbowanychspośródbyłychprzestępców,którzy
wspieralipracęfunkcjonariuszyśledczych,infiltrującśrodowiskaprzestępczo-
ścizorganizowanej31.
Ostateczneukształtowaniesięstrukturyniemieckichosobowychźródełin-
formacjinastąpiłowlatachtrzydziestychXXwieku.Twórcysłużbpolicyjnych
IIIRzeszyprzekształcilidotychczasjednolitepojęcietajnegowspółpracownika
wzinstytucjonalizowanyśrodekniejawnejinwigilacjiopartynatrzystopniowym
podziale.Najwyższymrangąwspółpracownikiembyłvertauens-person(osoba
zaufana)32.Dotejroliwerbowanoosobycywilnezwiązaneześrodowiskiem
będącymprzedmiotemzainteresowaniawładzbezpieczeństwaalbowprowadzo-
nedoniego.Zaudzielanąpomocosobyzaufaneuzyskiwałystałewynagrodze-
nie.
Drugakategoriawspółpracownikatoauskunft-personen(informator).Two-
rzyłyjąosobywspółpracującezorganamibezpieczeństwanamniejsformalizo-
wanychzasadachniżvertauens-personeniwykonującezadanianiewymagające
ścisłegozaangażowaniawzwiązkizprzestępcami.Ostatniągrupęstanowili
werk-personen,dostarczającyinformacjiosytuacjiwzakładachpracyiurzę-
dach,wktórychpełniliobowiązkisłużbowe33.W1943rokuwprowadzonorów-
nieżczwartąkategorię1gewährs-personen34.
Ukształtowanewczasierządównazistowskichstrukturaimetodydziałania,
podobniejakwprzypadkurosyjskiejOchrany,znalazłyswojąkontynuację
wokresiepowojennymwpostaciutworzonychpoupadkuIIIRzeszysłużbbez-
pieczeństwaNRD.
TajnychwspółpracownikówwNRDokreślanoskrótemIM(inoffiziellerMi-
tarbeiter).Wyróżnianowspółpracownikówograniczającychswojąaktywnośćje-
dyniedodostarczaniainformacji(geheimerInformator),współpracowników
zajmującychsięinfiltracją(geheimerMitarbeiter)orazwspółpracownikówprze-
znaczonychdozadańspecjalnych(geheimeMitarbeiterimbesonderenEin-
satz)35.Strukturatajnychwspółpracownikówbyłaodzwierciedleniemkategorii
poufnychosobowychźródełinformacjiwykorzystywanychprzezsłużbyradziec-
kie.Niemniejjednakmetodywerbunkuitaktykaprowadzeniaczynnościzich
udziałemwznacznejmierzeodzwierciedlaływzorcefunkcjonującewsłużbach
specjalnychIIIRzeszy.
Odtworzenieetapówrozwojuinstytucjitajnychsłużbnaziemiachpolskich
jestznacznieutrudnionezewzględunaniedostatekmateriałówźródłowych,
30MisiukA.,SokołowskiM.,s.26.
31LilieH.(II),s.439.
32WeyrauchW.O.,s.555.
33BratkoJ.,s.286.
34BorodziejW.,s.88.
35SchwanH.,s.2731274.
