Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.MIsterIumjakorytuał
waIwanowawjegomieszkaniunaAwentynie.Marcelrozróżniapojęcieproblemu
(którymożnarozwikłać,azatemrównieżwsposóbnjasnyiwyraźny”przekazać)
iniekomunikowalnejtajemnicy.Piszetak:
Problemjestczymś,conapotykam,coznajdujesięwcałościprzedemnąico
tymsamymmogęokreślićiograniczyć–podczasgdytajemnicajestczymś,
wczymjasamjestemzaangażowanyicowkonsekwencjidajesiępomyśleć
wyłączniejakosfera,wktórejrozróżnienietego,cojestwemnie,itego,cojest
przedemną,traciswojeznaczenieiswojąwartośćpierwotną.Podczas,gdy
autentycznyproblempodlegapewnejodpowiednioprzystosowanejtechnice,
zewzględunaktórąsięokreśla,totajemnicazsamejswejdefinicjitranscen-
duje[podkreśl.M.L.]wszelkąmożliwątechnikę35.
Tajemnicatranscendujewszystko,coczłowiekdotejporynapotkał,wszyst-
ko,zczymsięwpolupoznaniaempirycznegozetknął,problemzaś–pojmowany
jakoprzedmiot,którymożebyćprzezpodmiotwcałościnapłaszczyźniepoznaw-
czejuchwycony–jestprzeciwieństwemtajemnicynietylkoniedającejsięogarnąć,
leczrównieżogarniającejtego,ktoprzebywawjejobecności.Człowiekwobliczu
tajemnicyniewie,cojestnimsamym,acozewnętrznąwobecniegorzeczywisto-
ścią,ponieważ–jaktwierdziMarcel–wdoświadczeniutajemnicyzaangażowanie,
implikująccałościowość,przewyższawszelkierozróżnienia.Dlatego,podążającza
francuskimegzystencjalistą,ideachrześcijańskiegomisteriumjakoBoskiejtajemni-
cymożebyćnietylewyjaśniona,cojedynieczęścioworozjaśnionazpomocąpojęć
oontologicznym–wprzeciwieństwiedoepistemologicznego–zabarwieniu.Za-
nimpogłębimyrozumieniechrześcijańskiegopojęciamisterium,powróćmydojego
pierwotnejkonotacji.Wszakinicjacyjnycharakterstarożytnychkultówmisteryjnych
przetrwałrównieżwreligiichrześcijańskiej,jednaknienapoziomietreści,leczstruk-
turyobrzędu36.Strukturajestelementemodoniosłymznaczeniu–odzwierciedla
onarytm37wewnętrznych,istotnychdlaludzkiegożyciaprzemian.Stądskojarzenie
misteriumzpsychodramą.Misteriabyłybowiemniejakodramatyzacjąpsychicznego
życiaczłowiekawjegoprzełomowychmomentach.Schematmisteriówwkulturach
prymitywnychjestzawszetakisam:przechodzenieprzezśmierćkuwyższejformie
życia,którazbliżaczłowiekadobóstwa38.Przechowanawtradycjimisteryjnejpraw-
daouniwersalnych(niezależnychodprzemianhistorycznychorazniezależnychod
kręgukulturowego)prawidłowościachfunkcjonowanialudzkiejpsyche,którejśmierć
(wpewnymaspekcie)jestzawszepoczątkiemnowejformyistnienia,implikujejej
35
G.Marcel,Byćimieć,tłum.P
.Lubicz,Warszawa1986,s.100.
36
M.Eliade,Inicjacja,obrzędy,stowarzyszenia…,s.173.
37
Eliadepiszeorytmiewkontekściesymbolikinstawaniasię”:nWewszystkichtychtematach
myślprzewodniąstanowirytmnaskuteknastępowaniaposobieprzeciwieństw,(ł)biegunowych
sposobówbycia”;idem,Traktatohistoriireligii,tłum.J.Wierusz-Kowalski,Warszawa1966,s.183,
SeriaReligioznawcza.
38
Por.W.Burkert,op.cit.,s.57.
19•
