Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Technologiaiwojnaprzyszłości
fikowaniemUSA,gdyżnieakceptująonemultilateralizmuiwpewnymsensiebroniąsię
przedzbytdalekoidącąwspółzależnością,czegonajlepszymdowodemsąunilateralne
działaniaadministracjiGeorge’aW.Busha.USAchętniesięgająrównieżpoużyciesił
zbrojnych.TakwięcStanyZjednoczonesątylkoczęściowoponowoczesne.
Państwaponowoczesnesązmuszonestosowaćpodwójnystandardwstosunkachza-
granicznych.Wrelacjachzpaństwamispozaświataponowoczesnegozkonieczności
musząsięodwoływaćdoinstrumentariumcharakterystycznegodlaXIX-wiecznejpoli-
tykizagranicznej:siłyzbrojnej,atakówprewencyjnych,uderzeńwyprzedzającychczy
podstępu.Wstosunkachzpaństwamiprzednowoczesnymiobowiązujeprawodżungli40.
Ponowoczesnepaństwademokratycznesązagrożonewtrojakisposób:zestronypaństw
przednowoczesnych,zestronypaństwnowoczesnychorazodwewnątrz41.
PosługującsięklasyfikacjąCoopera,możnapowiedzieć,żepodczaswojnywZatoce
starłysięzesobąpaństwanowoczesne(Irak)iponowoczesne(StanyZjednoczone,Eu-
ropa,Japonia)lubteż,używającterminologiiTofflerów,państwadrugiejitrzeciejfali.
JednocześnienauwagęzasługujewtymmiejscutwierdzenieTofflerów,którewydajesię
przekonującołączyćpoglądyobydwuzaprezentowanychpodejśćdokonfliktuwZatoce
Perskiej,awięcewolucjonistówirewolucjonistów.Głosiono,żemieliśmytaknaprawdę
doczynieniaz„podwójnąwojną”,toznaczyzarównowojnądrugiej,jakitrzeciejfali42.
Wojnądrugiejfalibyłanowoczesna„wojnanawyczerpanie”wpostacinalotówdywano-
40Ibidem,s.39.
41Państwonarodowestajesiębowiemcorazmniejistotne,tracącnaznaczeniu,podlegafragmentacji
–jesttozagrożenierozdrobnieniai„nowychwiekówśrednich”.O„nowymśredniowieczu”jakomożliwej
alternatywiedlaistniejącegosystemupaństwpisałjużwroku1977HedleyBull.Problematykętęrozwinął
takżeAlainMincwksiążceLeNouvelleNoyenAge(1978).Koncepcja„nowegośredniowiecza”wodniesie-
niudostosunkówmiędzynarodowychwskazujenaichfragmentaryzacjęnietylkoterytorialną(geograficzną),
aletakże,comożenajistotniejsze,ośrodkówwładzyizachodzącychnasiebielojalności.Wyjściezokresu
średniowieczacharakteryzowałosięscentralizowaniemwładzy,zmonopolizowaniemprzemocyprzezpań-
stwo,pokonaniemrozdrobnienia,podporządkowaniemróżnorodnychośrodkówwładzyiosłabieniemwielo-
poziomowychlojalności(cesarz,papież,królowie,baronowie,lokalniwładcyetc.).Oznaczałoprzejścieze
świata,który,jakujmujątoRobertJacksoniGeorgSørensen,„tworzyłraczejskomplikowanąimylącąprze-
platankęliniiikoloróworozmaitychodcieniachinatężeniach”,doświataowyraźnychgranicachpolitycz-
nychiterytorialnych.Oznaczałokres„okresusporegozamieszania,nieporządku,konfliktówiprzemocy”.
Współczesnestosunkimiędzynarodowecharakteryzuje,zwłaszczawcooperowskimobszarzepaństwpono-
woczesnych,zamazywaniesiętego,cowewnętrzne,itego,cozewnętrzne.Jednymizeskutkówglobalizacji
sąintegracyjnykosmopolityzmorazcorazbardziejkomplikującasięzłożonawspółzależność.Następuje„pę-
kaniegranic”,istniejewiele–obokpaństwnarodowych–ośrodkówwładzy(organizacjemiędzynarodowe,
korporacjeponadnarodowe,reżimymiędzynarodowe,instytucjepowstającewramachprocesówintegracji
iregionalizacjietc.).Cooperzwracanatouwagę,pisząc:„kierujemysiękusystemowinakładającychsięna
siebieróliodpowiedzialności,wktórywplątanesąrządy,instytucjemiędzynarodoweisektorprywatny,ale
niktznichnieznajdujesięcałkowiciepodkontrolą”.Dodatkowopaństwotracimonopolnaużycieprzemocy
–rywalizująznimgrupyprzestępczościzorganizowanej,grupyterrorystówponowoczesnych,stronywojen
domowych,prywatnefirmywojskoweibezpieczeństwa.Rządzeniecorazczęściejjestzastępowanezarzą-
dzaniem(governance).Wszystkotomożeprowadzićdo„nowegośredniowiecza”,rozumianegojakopowrót
chaosu,anarchiiiwyłanianiasię„neośredniowiecznychobszarówbezprawia”nietylkowobszarzepaństw
przednowoczesnych,aletakżeponowoczesnych.HedleyBull,TheAnarchicalSociety.AStudyofOrderin
WorldPolitics,wydaniedrugie,Macmillan,London1995,s.245–246,255–263;RobertJackson,Georg
Sørensen,Wprowadzenie...,op.cit.,s.13;RobertCooper,Pękaniegranic...,op.cit.,s.95;natematdialek-
tycznejrelacjipomiędzyglobalizacjąifragmentaryzacjązob.:IanClark,GlobalizationandFragmentation:
InternationalRelationsintheTwentiethCentury,OxfordUniversityPress,NewYork1997.Szerzejnatemat
przejściaodśredniowiecznegodonowoczesnegosystemumiędzynarodowegozob.rozdz.I.4.1.
42AlviniHeidiToffler,Wojna...,op.cit.,s.96–98.
