Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Narodzinyteleepistemologii
nyzewzględunaswojąistotęotwierasięnaświatzewnętrzny,jestponadto
jegointegralnymelementem.
Nieoznaczatooczywiście,copodkreślazresztądobitnieDreyfus,
żeteleepistemologiajestwolnaodproblemów.Wrazznastaniemwyna-
lazkówtakichjakteleskopimikroskop,urządzeńrozszerzającychnasze
mocepercepcyjne,pojawiłosięwieledodatkowychwątpliwościcodorze-
telnościprocesówpercepcyjnychopartychnazapośredniczonymdostępie
dorzeczywistości21.Wynikiempostęputechnicznegosąnoweargumen-
ty,kwestionującenasząpewnośćkontaktuzrzeczywistościązewnętrzną.
Możnawyobrazićsobiesytuację,wktórejbędzienaszwodzićDniegodziwy
uczony”zapomocąwyspecjalizowanegosystemuurządzeń.Najlepszym
exemplumtejtendencjijesteksperymentmyślowyomózgachwkadzi(po-
jemniku,naczyniu)Hilary’egoPutnama.
Wyobraźmysobie,żepewienczłowiek(Czytelnikmożewyobrazićsobiesiebie
wtejroli)poddałsięoperacjiwykonanejprzezniegodziwegouczonego.Jego(twój)
mózgzostałusuniętyzciałaiumieszczonywnaczyniuwypełnionympożywką,
którapodtrzymujemózgprzyżyciu.Zakończenianerwowezostałypodłączone
dosuperkomputera,którypowoduje,żeosoba,którejmózgwyjęto,doświadcza
iluzji,iżwszystkojestwnajlepszymporządku.Maonazłudzenieistnieniaosób,
przedmiotów,nieboskłonuitd.;natomiastwrzeczywistościwszystko,czegoów
człowiekdoznaje(tydoznajesz),jestnastępstwemimpulsówelektronicznych,pły-
nącychodkomputeradozakończeńnerwowych.[ł]Celemtakichopowiastek
wtokuwykładuzteoriipoznaniajestoczywiściepostawieniewnowoczesnejfor-
mieklasycznegoproblemusceptycyzmuwobecświatazewnętrznego22.
Scenariusztenzostałzaprezentowany(wniecoinnejformie)wfilmie
braciWachowskichMatrix,wktórymmiejscefiguryniegodziwegouczo-
negozajęłyinteligentnemaszyny,amózgzamkniętywnaczyniuzostałza-
stąpionyprzezciałoumieszczonewspecjalnejkomorzepodtrzymującej
życie(cosilniejkorespondujezparadygmatempoznaniaucieleśnionego
–wprzeciwieństwiedonawskrośfunkcjonalistycznego,sprzyjającego
komputacjonizmowi,eksperymentumyślowegoPutnama).Sceptyczna
hipotezaDmózguwnaczyniu”byłapoddawanawielupróbomjejobalenia.
NawetsamPutnamargumentowałostatecznieprzeciwniejzpozycjieks-
ternalizmuwteoriiznaczenia23.Zdrowyrozsądekoraznaszeprzeżycia
21DreyfusprzytaczaprzykładGalileusza,któregoraportoplamachnaSłońcuspot-
kałsięznegatywnąopiniąKościoła.
22H.Putnam,Mózgiwnaczyniu,op.cit.,s.302–303.
23Przyeksternalistycznejkoncepcjiznaczeniahipotezamózguwnaczyniuniema
odniesienia.Putnamuznaje,żemózgwnaczyniuniemożepomyślećaniuznać,że
jestmózgiemwnaczyniu.Twierdzenie,żejestemmózgiemwnaczyniu,Dniemoże
