Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MonikaBanaś
rzyłazakreszjawisk,najakichsiędotejporykoncentrowała;próczwładzypojawiły
sięwjejnurciekwestiegospodarcze,edukacyjneirównouprawnienia.
Itakotowkoncepcjipolitykizaczęłycorazczęściejiwszerszymzakresiegościć
kwestiedotądpojawiającesiętylkonajejobrzeżach.Zagadnieniaustroju,władzy–jej
formorazegzekucji–sposobówkonstruowaniaładuspołecznegoniestanowiłyjuż
jedynych,aprzynajmniejniewyłącznych,aspektówanalizy.Dziewiętnasto-idwu-
dziestowieczneprądyintelektualnezrodziłynowepropozycjeiujęciatego,conależa-
łobyokreślićjakopolityczne.AnarchizmreprezentowanyprzezPierre)aProudhona,
MaxaStirnera,MichaiłaBakuninaczyPiotraKropotkina,jakkolwiekwdwuodmia-
nach:indywidualistycznejikolektywistycznej,podkreślałzbędnośćrządu,uznając
gozaszkodliwy,zwłaszczawwydaniupaństwowym.Destrukcyjnedziałaniepaństwa
orazjegowładzybyłoformądespotyzmunarzucanegojednostce,któraprawamina-
turybyławszakwolna.Rządzącamniejszość,którasprawowaławimieniupaństwa
rządy,popełniałazatemgwałtnabezprawniepodporządkowanejsobiemniejszości.
Politykawięcnapowrótstawałasięformąwalki,kończonejzchwilązniesienianie-
równościiustanowieniaanarchistycznychkomun–dobrowolnych,pozbawionych
przymusuihierarchiiwspólnotojednakowychprawachdlakobietimężczyzn.Je-
ślinto,copolityczne”
,miałobywtakimkolektywiezaistnieć,dotyczyłobyprodukcji
dóbriusługorazichwymianyzinnymiwspólnotami,awięcbyłobyzwiązanezkwe-
stiamigospodarczymi.
Propagowaneprzezanarchistówodrzuceniehierarchiiidominacjiinstytucji
państwowychpojawiasię,choćniewtakekstremalnymwydaniu,takżewkoncepcji
społeczeństwaotwartegoKarlaPoppera.Politykajawisięwniejjakorodzajninży-
nieriispołecznej”
,którawinnaeliminowaćzło,niesprawiedliwośćiniedopuszczać
dosferypraktykiideitotalitarnychproklamowanychwcelurealizacjijakiegośideal-
nego,powszechnegodobra.Popperowskakoncepcjapolitykitoplanowaniewolności
jednostekżyjącychidziałającychwobrębiewspólnejliberalnejprzestrzeni,wypo-
sażonejwodpowiednieinstytucjeiinstrumentytemusprzyjające.Azatempolityka
winnabyćracjonalna,masięgaćporozumorazkrytycznąanalizęprzeszłości,tak
bywyciągaćkonstruktywnewnioskiztego,cojużzostałoprzeżyteicopowinnopo-
służyćsprawiedliwemuiliberalnemukonstruowaniuprzyszłości.Bowiemzgodnie
ztym,cosądzifilozof,dziejeczłowieczeniesąodgórniezdeterminowane,lecznależą
dosamegoczłowieka–ichautoraikonstruktora.
Wspołeczeństwiedobrzeurządzonym,doktóregotęskniłPopper,podstawowym
narzędziemkomunikacyjnymjestjęzyk,rozumianyznacznieszerzejniżtylkosystem
znakówisłów.JürgenHabermasupatrujewodpowiednioprowadzonejizorganizo-
wanejkomunikacjiśrodkadoosiąganiaspołecznegokonsensu(niekompromisu),
bowiemtylkowtensposóbmożnabudowaćspójnośćiharmonijnąfunkcjonalność
społeczeństwa.Sprawneizrozumiałedlawszystkichzaangażowanychstronkomu-
nikowaniejestpotrzebnedlaefektywnegodziałania,któregocelemjesttworzenie
demokratycznejprzestrzeni,zdolnejzagwarantowaćkażdejjednostceikażdejgrupie
niezbędnewarunkirozwoju.Politykawtymprzypadkuwiązałabysięzjęzykiemoraz
formamikomunikacji,którewmyślHabermasowskiejteoriidziałańkomunikacyj-
