Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Rozdział2.Filozofczneproblemyprawoznawstwa
Przedewszystkimnależyzacząćodtego,żeklasycznyrachunekzdańbazuje
nazdaniachwsensielogicznym,któresąwypowiedziamijęzyka,którymmożemy
przypisaćjednązdwóchwartościlogicznych:prawdylubfałszu(zgodniezzasadą
dwuwartościowościdlaklasycznegorachunkuzdań).Alfabettegorachunkuza-
wiera:(a)zmiennezdaniowe,(b)symbolelogiczneoraz(c)symbolepomocnicze
(nawiasy).Symbolelogicznereprezentująspójnikiklasycznegorachunkuzdań
(jakm.in.negacja,koniunkcja,implikacja).Napodstawietychinformacjimo-
żemysformułowaćbardzopodstawowepojęcierozumowania,przezktórerozu-
miemyskończonyciągprzesłanekorazwniosek.Uznajemy,żerozumowaniejest
logiczniepoprawne,wtedygdyjeżeliprzesłankisąprawdziwe,toprawdziwyjest
równieżwniosek.Klasycznyrachunekzdańmożezostaćrozszerzonydologiki
drugiegorzędu.Wtymrachunkupojawiająsiękwantyfikatory:ogólny-ndla
każdegoxtakiego,że”(∀x),orazegzystencjalny-nistniejetakiex,że”(∃x),oraz
predykaty.Klasycznyrachunekzdańjestfundamentalnymnarzędziemdologicz-
nejanalizyrozumowańprawniczych;jestteżjednaknarzędziemopoważnych
ograniczeniach,gdyżrozumowaniaprawniczezazwyczajopisująpewnepowin-
nościlubobowiązki(wodniesieniudoktórychzasadadwuwartościowościma
wątpliwezastosowanie).
Abyumożliwićanalizęznanych,m.in.zdyskursuprawnego,pojęćtakichjakobo-
wiązekczypowinność,rozwiniętazostałalogikadeontyczna,którazajmujesięba-
daniemwkładutakichwłaśniepojęćdoprocesuwnioskowanialogicznego.Standar-
dowalogikadeontycznajestrachunkiemnadbudowanymnalogicezdań.Budowa
takiegorachunkupoleganadodaniuoperatorówoznaczającychinteresującenaster-
minynormatywneorazzdefiniowanieichwzajemnychzależności.
Przykładowomożemysięzastanowić,wjakisposóbmożemy,opierającsięnapoję-
ciuobowiązku(OB),którezazwyczajtraktujesięjakopojęciepierwotnedlalogiki
deontycznej,zdefiniowaćpojęciedozwolenia(PE)orazzakazu(IM).Wpierwszym
wypadkumożemyprzyjąć,żedozwolenie(PE)określonegodziałania(p)jestrówno-
ważne(↔)zbrakiemobowiązku(jOB)działaniaprzeciwnego(jp)dotegodziałania,
wbardziejformalnysposób:
PEp↔jOBjp
Wpodobnysposób,możemypowiedzieć,żezakazem(IM)jestobowiązekdziałania
(OB)wsposóbprzeciwnydookreślonegodziałania,azatem:
IMp↔OBjp
Przyjmująctegotypuwyrażeniazaaksjomatydanegorachunkulogikideontycznej,
możemynastępniewyprowadzićrachunek,którybędziemógłstanowićpodstawę
modelowaniarozumowańprawniczych.
BartoszJanik
