Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
3
niebogatszeodEuropyZachodniej,aNiemcyzachodnieodwschodnich,
możnawytłumaczyćniższympoziomemsocjalizmu.Podobniemożna
wyjaśnićfakt,żeSzwajcariajestzamożniejszaodAustriialbożeAnglia,
będącawXIXwiekunajbogatszymkrajemświata,stajesięteraz–jak
trafniesiętoujmuje–zacofana.
Leczniebędęsiętutajzajmowaćwyłączniewpływemdanychrozwiązań
naogólnypoziombogactwaaniteżjedynieekonomicznąstronąproblemu.
Popierwsze,przyanalizieróżnychtypówsocjalizmu,dlaktórychistnieją
rzeczywiste,historyczneprzykłady(przykłady,którychbardzoczęstonie
nazywasięsocjalizmem,tylkonadajesięimatrakcyjniejszenazwy2),istotne
jestwyjaśnienie,dlaczegoiwjakisposóbkażdainterwencjabezwzględuna
wielkośćlubobszarwywieraokreślony,destrukcyjnywpływnastrukturę
społeczną.Patrzącysięnaproblempowierzchownieiniewprawnyobser-
wator,zaślepionynatychmiastowymDpozytywnym”skutkiemkonkretnej
interwencji,możetegoniedostrzegać.Mimotoównegatywnywpływwy-
stępuje.Zpewnymopóźnieniemdoprowadzidopojawieniasięproblemów
winnymmiejscustrukturyspołecznej,liczniejszychlubpoważniejszych
odtychpierwotnierozwiązanychprzezaktinterwencji.Zatemnaprzykład
bardzodobrzewidocznepozytywneskutkipolitykisocjalistycznej,jakDta-
niażywność”,Dniskieczynsze”,Ddarmowe”toitamto,niebiorąsiępo
nietylkozpowoduobecnych,alerównieżprzeszłychuwarunkowań,wzależności
odtego,czywcześniejszepokoleniaakumulowały,czyteżniszczyłykapitał.Może
sięzatemzdarzyć,żespołeczeństwo,którejestobecniebardziejkapitalistyczne,bę-
dziewciążznaczniebiedniejszeodspołeczeństwabardziejsocjalistycznego.Rzekomo
paradoksalneskutkimogąwystąpićrównieżztegopowodu,żespołeczeństwamogą
sięróżnić(iróżniąsię)podwzględeminnych,dawnychlubobecnychczynników
wpływającychnatworzeniebogactwa.Poszczególnespołeczeństwamogąsięróż-
nićiróżniąsiępodwzględemetykipracyi(lub)dominującegoświatopogląduoraz
zwyczajów.Różnicetemogąstanowićistanowiąprzyczynęrozbieżności(albopodo-
bieństw)podwzględemtworzeniabogactwawspołeczeństwach,wktórychpoziom
socjalizmujestpodobny(bądźróżny).Zatemnajprostszyminajlepszymsposobem
zilustrowaniaważnościtezy,żewewszelkichporównawczychanalizachspołecznych
poziomsocjalizmumusibyćodwrotnieskorelowanyzpoziomembogactwa,byłoby
porównaniespołeczeństw,którezwyjątkiemróżnicpodwzględempoziomusocjali-
zmusąparibuspodwzględemhistoriiiobecnychcechsocjopsychologicznych,albo
przynajmniejpodobne,jaknaprzykładzachodnieiwschodnieNiemcy.Wtymprzy-
padkuprzewidywanyskutekrzeczywiścieukazujesięwsposóbnajbardziejradykal-
ny,cozostanieprzedstawionewdalszejczęścipracy.
2Nawiasemmówiąc,Dsocjalizm”wStanachZjednoczonychokreślanyjestmia-
nemDliberalizmu”.Socjalistaczysocjaldemokrata,określającysiebietammianem
Dliberała”,niezniósłbynazwaniagoDsocjalistą”.
