Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wtymsensiekrytycznynamysłnadawangardąjakozjawiskiemni-
szowymizzasadynastawionymkonfrontacyjniewobecobowiązujących
wzorcówuczyniłzniejmodel,którymposługiwałosięnowemyślenie
okulturzewszerszymrozumieniu.Możnazatempowiedzieć,żebardziej
wyspecjalizowaneteorieawangardymusiałyskonfrontowaćsięzogól-
niejszymiteoriami,którezawangardyczyniływygodnyargumentwwal-
ceonowatorstwoiprzełamywanieskostniałychschematówmyślowych.
Wszystkieprzełomywrozwojudwudziestowiecznychteoriikulturyko-
rzystałyzarsenałudobrzeznanegoeksperymentatorom,zwychyleniem
wprzyszłość,kontestacjąstaregoporządkuiradykalizacjąjęzykanacze-
le.Tegorodzajuzderzanieideidałopoczątekrewidującymdotychczasowe
ustaleniadyskusjomisporomoprzyjętąperspektywębadawczą.Skoro,jak
ustaliliśmy,paradoksiwielokształtnośćtowarzyszązarównoawangardzie,
jakirefleksjinadnią,tozestawieniewielupunktówwidzeniaumożliwia
maksymalneposzerzeniepoladociekańnadnajdalejidącymipostulatami
przyjednoczesnejpróbieodpowiedzinapytanieowspólnymianownik,
njądro”awangardowości.
Czymjednakowonjądro”myśliawangardowejmiałobybyćijakje
pochwycićszczypcamiteoretyka?Cotaknaprawdęoznaczasłowonno-
wość”dlaprzedstawicielisztukieksperymentalnejpoczątkuwieku?Ador-
noudzielaodpowiedzisentencjonalnej,nieprecyzyjnejichybadlategotak
bardzopociągającej.Użytaprzezniegometaforaplamkiślepejnęciikusi:
sytuujeawangardęwkontekścieciała,jednocześniekładącnacisknajego
zadaniapercepcyjne(wkońcuplamkęślepąlokalizujemywoku);soma-
tyzujejąimaterializuje,choćwybieradlajejopisutenelementfizjologii
człowieka,którystanowijedynieubytek,nieposiadażadnychreceptorów.
Nerwwzrokowyprzechodziprzezplamkęślepą,byopuścićgałkęoczną
ipołączyćsięzmózgiem:bezniejwidzeniebyłobyniemożliwe,mimoże
onasamajestniewrażliwymnabodźceświetlnemiejscempustki.Ador-
nowtymwłaśniepunkcieumieszczaawangardę.Niejestona-zawsze
przecieżwychylonawstronęprzyszłości-sejsmografemteraźniejszego
doświadczenia.Niejestteżświadomąikrytycznąjegoanalizą.Jeśliczymś
wogólenjest”(awieluteoretykówbiedzisięprzecieżnadtym,żeniespo-
sóbpochwycićrządzącejniązasady),tojedynieprzejściem,tunelem,by-
ciemwruchuczywręczsamymruchem,niczymemblematycznyjamnik
zobrazufuturystyGiacomaBalli5.Stądzapewnewynikaprzeświadczenie,
5
G.Balla,Dynamizmpsanasmyczy(1912),olejnapłótnie,Albright-KnoxArtGallery,
Bufalo,NY
.
Teorieawangardy–wstępnerozpoznania
9
