Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
manifestacjach.Bretonnaprzykładprzyćmiłsamychfuturystów,definiu-
jącnstrzelaniedotłumu”jakonaktsurrealistycznyparexcellence”.
Awangardowegoantagonizmuniedasięoczywiściesprowadzićzawsze
dopostawtakprostychizasadniczych,nieograniczasięonteżdo-za-
równopsychologicznych,jakizawodowych-związkówczyrozdźwięków
międzyartystąatradycjąiopiniąpubliczną.Niekiedywykraczaoncałko-
wiciepozasocjopsychologicznądialektykęsztuki,bywznieśćsięnapoziom
antagonizmukosmicznegoimetafizycznego,wyzwaniarzuconegoBogu
iwszechświatowi,jakwprzypadkusłynnegoprzykazaniaRimbauda:nLe
poètedoitêtrevoleurdefeu”(nPoetamusibyćzłodziejemognia”).Czasami
wmniejskrajnym,aleczystszymnapięciu,antagonizmprzezwyciężawłas-
nąwrogośćwstosunkudotradycjiipubliczności,abyustanowićstosunek
konfliktumiędzypodmiotemiprzedmiotemlubmiędzyartystąadziełem.
Wtensposóbartystazostajeprzeciwstawionylubskontrastowanyzdzie-
łem,cotakdobrzewyraziłwkontekściepoezjiMallarmé:nNotresivieil
ébattriomphaldugrimoire”(nNaszetakstareswawolezksięgą”).Wtym
przypadkujednakżespórlubstarciesąjedyniewalkąTobiaszazaniołem7:
antagonizmprzekraczatuagonizmisięgasferyestetycznegomistycyzmu.
Zanimprzejdziemydalej,należydodaćwnawiasie,żepostawaantago-
nistycznamanifestujesięczęstowterminologiiaktualnejkrytyki.Itakna
przykładamerykańskakrytykaliteracka,którasamasiebienazywanNową
Krytyką”iktórajestwistociekrytykąawangardową,wswojejwalceprze-
ciwkomiejscomwspólnymtradycyjnejmyśliestetycznejnieograniczasię
doodrzucaniaichjakozwykłychpomyłek,alepotępiajejakonbłędylogicz-
ne”(fallacie)ipiętnujejakonherezje”.Cowięcej,tasamaszkołakrytycz-
nawykorzystujeintuicjęiinspiracjęgłównieantagonistycznejnaturynie
tylkownegatywnymkontekściepolemiki,aleiwpozytywnym-teorii.
Takjestwprzypadkukoncepcyjnegoobrazu,którymkrytykataposługuje
się,wysuwająchipotezęostaniewzajemnegonnapięcia”elementówtwo-
rzącychdziełosztuki.
Pozaostatnimiprzykładami,dotyczącymikategoriiteoretycznych,
omawianedotądprzypadkiodnosząsięzregułydohistoriianegdotycznej,
historiiobyczajowościraczejniżdohistoriiidei.Alewłaśnieztegopowodu
funkcjonująonejakoznacząceprzejawyisymbolepostawyduchowej,jako
tegestyiznaki,którepozasamymisobąodsłaniająkondycjępsychiczną,
7
Wydajesię,żejesttopomyłkaautora-biblijnyTobiaszwalczyłzrybą,natomiastprze-
ciwnikiemaniołabyłJakub(przyp.tłum.).
Teoriaawangardy
33
