Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Rozdział1.Paradygmatyprawaautorskiego
reprodukcjitegoutworu.Coistotne,własnośćtamiaładwawymiary.
Pierwszyznichbyłwymiaremistniejącymznaturyrzeczy,jedynie
potwierdzonymprzezregulacjęprawapozytywnego;własnośćwtym
wymiarzebyłanieograniczonawczasie.Drugiwymiarstatuowany
byłdopieroprzezregulacjęustawowąibyłustanowionymprzezpra-
wodawcę,ograniczonymczasowomonopolemprzyznanymautorowi.
Warunkiemprzyznaniatakiegomonopolubyłoprzytymopublikowanie
danegoutworu15.Przyjąćmożna,żezałożeniemleżącymupodstaw
wprowadzeniaochronyprawnoautorskiejbyłowłaśniedążeniedo
podniesieniapoziomuwiedzywspołeczeństwie,wymagająceszerszej
dostępnościwytworówintelektu.Przyznaniewyłącznościwwymiarze
nutylitarnym”
,mającejpostaćograniczonegoczasowooraztreściowo
monopolu,uzależnionebyłowłaśnieodpodzieleniasięprzeztwórcę
jegoutworemzcałymspołeczeństwem.Byłtoswoistykontraktspo-
łecznyzawieranywedługmodelu:nudzielamCiochrony,żebyśmiał
motywacjędotworzenia,alemusiszsiędzielićTwoimiutworamize
społeczeństwem”
.Rozwijającmyśl,przyjąćmożna,żepodobniejak
wistociemogłotomiećmiejscenagrunciefrancuskiejustawyz1793r.,
równieżwAngliiwynikającyzwłasnościmonopolprzyznanynaokre-
ślonyczaspopublikacjidziełastanowiłwyjątekodzasady,jakąbyła
wolnośćdostępudoutworu.
Wyrażonawpowyższychregulacjachkoncepcjawłasnościliterackiej
iartystycznejopartabyłanamyśliJohnaLocke’aorazThomasaHobbesa,
którzyumiejscawialitwórcęwcentralnympunkcieprocesutwórczo-
ści.ZgodniezpoglądamiJ.Locke’apracapoświęconanawytworzenie
określonegonprzedmiotunatury”samawsobieuzasadniaprzyznanie
danejosobiewłasnościtegoprzedmiotu16.Filozoftenprzyjmowałprzy
15
A.Niżankowska,Prawodointegralności...,s.26iprzywołanetamorzeczenie
wsprawieDonaldsonv.Beckett,1774,4Burr.2407.Założeniewyróżnieniatakichdwóch
wymiarówprawaautorskiegoodnaleźćmożnawsamympełnymtytuleStatuteofAnne:
AnActfortheEncouragementofLearning,byVestingtheCopiesofPrintedBooksin
theAuthorsorPurchasersofsuchCopies,duringtheTimesthereinmentioned.
16
J.Locke,Dwatraktatyorządzie.Traktatdrugi,tłum.Z.Rau,Warszawa1992,
§25-51.DopoglądówJ.Locke’aodwołująsięrównież:J.Barta,R.Markiewicz,Prawo
autorskie,s.23;S.Grzybowski[w:]S.Grzybowski,A.Kopf,J.Serda,Zagadnieniaprawa
autorskiego,Warszawa1973,s.42.