Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXXVI
WSTĘP
7nFunkcjetestamentów
Podstawowarolaprzedśmiertnegorozporządzeniamajątkowegopolegałana
wprowadzeniunowegoporządkuwstanieposiadania,którymiałobowiązywać
pośmiercitestatora.Jednakmógłonzostaćwprowadzonywżyciedziękidobrej
wolispadkobierców.Zregułybyłynimidzieci,więcpodporządkowywałysięone
wolirodzicielskiej,choćniedlakażdegoznichdokonanypodziałbyłkorzystny.
Wroku1612chłopizamieszkaliwSułoszowej,należącejdodóbrpieskowoskal-
skich,Marcin,BłażejiKrzysztofGęgotkowieuszanowalipostanowieniatesta-
mentuojcaWojciechaipodzielilipozostałeponimdobra,zarównonieruchome,
jakiruchome,zgodniezjegowolą,cowyraźniestwierdziliwtekścieugodyza-
wartejprzedwójtem,woźnymsułoszowskimiinnymiświadkami122.
Zdarzałosięjednak,żetestamentniespełniałswojejstabilizującejroli,głów-
niezewzględunanierównypodziałmajątkumiędzydziećmi,będącypowodem
konfliktów.Wroku1760kustoszkrakowskimusiałrozstrzygnąćsprawęmię-
dzybraćmiSzymonemorazMaciejem,mieszkańcamiSzczytnik,stanowiących
własnośćkapitułykrakowskiej.IchojciecJędrzejUrbanikdwalatawcześniej,
dzielącgruntmiędzynich,więcej(14zagonów)nadałstarszemuSzymonowi,
podczasgdyMaciejowizapisałtylko11123.Tenpoczułsięurażonyiodebrałbratu
częśćgruntuizasiałnanimzbożeorazkapustę.PokrzywdzonySzymonzwrócił
sięwtedydosądudominialnegozprośbąosprawiedliwywyrok.Kustoszkate-
drykrakowskiejpowysłuchaniuargumentówobustronpostanowiłunieważnić
konfliktogennądyspozycjęzawartąwtestamencieiwceluuniknięciadalszych
sporówwprowadziłrównypodziałgruntumiędzyspadkobiercami124.
Zdarzałosięteż,żetestatorzyopróczmajątku,awięcroliibudynków,pozo-
stawialitakżedouregulowaniadługi,któreobciążałygrunty.TakbyłowSułoszo-
wej,należącejdodóbrPieskowaSkała,gdziewroku1678PiotrHarmal,dziedzi-
czącgospodarstwopoojcu,musiałnietylkozaspokoićżądaniawierzycieli,ajed-
nocześniespłacićswoichmłodszychbraci,WawrzyńcaiJakuba,orazsiostrę125.
Abyuniknąćsporówrodzinnychzwróciłsiędosądugromadzkiegoopomoc
wpodzialetego,copozostałopoichojcu.Podokonaniutakiegopodziałuspłacił
rodzeństwo,abraciompozwoliłmieszkaćrazemznimwchałupieodziedziczonej
poojcu,podwarunkiem,żeniebędąwszczynalikłótni,doczegozobowiązali
siępoddodatkowymzakładem.Wprzypadkuniespełnieniategowarunkustarszy
bratmiałprawousunięciaichzmieszkania126.
122BPAU/PANKr.,rkps1875,s.24.
123StarodawnePrawaPolskiegoPomniki(dalej:SPPP),wyd.B.Ulanowski,Kraków1921,
t.XII,s.319-321,nr7221.
124Tamże,s.320.
125BPAU/PANKr.,rkps1875,s.174.
126Tamże.
