Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
I.HISTORIATOKSYKOLOGII
Byłototzw.zjawiskokoewolucji,tj.współzależnejewolucjiconajmniejdwóchga-
tunków,wktórychzachodzistopniowedostosowywaniesiędopozostałych.Dobrym
jegoprzykłademsąbakteriewydzielająceróżnetrucizny,adokładnietoksyny
1,głów-
niewceluwalkiozasobyorazadaptacjęśrodowiskadowłasnychpotrzeb.Innym
przykłademmogąbyćtruciznyobecnewróżnychczęściachroślin
2,któresłużązarów-
nodoobronyprzedpasożytami,jakiprzedzniszczeniem(zjadaniem).W2016roku
GeorgePoinarodkryłnowygatunekroślinykwiatowej–Strychnoselectri,zawierającej
strychninę,którejfragmentyzachowałysięwbursztynieliczącymokoło15mlnlat.
Nietrudnorównieżoprzykładytruciznzawartychwgrzybach
3,wytwarzanychprzez
zwierzęta
4lubobecnychwróżnychczęściachichciała5,produkowanychzwłaszcza
jakoobronaprzeddrapieżnikamiorazDbroń”używanapodczaspolowaniaprzezdra-
pieżniki.Wszystkiewspomnianeprzykładytruciznwytwarzanychprzezorganizmy
żywestanowiądowódnakoewolucjęukładudrapieżnik–ofiara.
Wjakimcelupojawiłysiętrucizny?Analizującwcześniejwspomniane
przykłady,możnadojśćdowniosku,żeobecnośćtruciznworganizmachżywychbyła
związanaz:(1)biernąobroną(działanieodstraszające);(2)zdobywaniemofiarylub
(3)czynnąobroną.
Toksykologiawujęciuewolucyjnym–zjawiskomimikry
Mimikra(wnajogólniejszymznaczeniu)tozjawiskopolegającenaprzystosowaniu
ochronnymzwierząt,czyliupodabnianiusięzwierzątbezbronnychdozwierzątzdol-
nychdoobronylubupodabnianiusiędosiebieróżnychgatunkówzwierzątzdolnych
doobronyprzezprzybranieichkształtu,barwy,zachowanialubinnychcech(tzw.
mimikrabatesowska).Wewolucyjnymkontekścietoksykologiimożnaprzywołać
kilkadobrzeudokumentowanychprzykładów:
1.Niejadowitywąż–lancetogłówmleczny(wążkrólewski,wążkrólewskimleczny,
Lampropeltistriangulum)przypominawyglądemjadowitąkoralówkęarlekin(wąż
koralowyarlekin,Micrurusfulvius).
1
Naprzykładjadkiełbasiany–toksynawytwarzanaprzezbezwzględniebeztlenowebakterie,
laseczkionazwiegatunkowejClostridiumbotulinum.
2
Naprzykładrycyna–truciznabiałkowaobecnawnasionachrącznikapospolitego(Ricinus
communisL.).
3
NaprzykładO-amanityna–cyklicznyoligopeptydzgrupyamanitotoksyn,występujący
m.in.wmuchomorzesromotnikowymimuchomorzejadowitym
4
Naprzykładjadżmiizygzakowatej(Viperaberus).
5
Naprzykładtetrodotoksyna–trucizna,którązawierająniektórerybyrozdymkokształtne,
prawdopodobniewytwarzanaprzezbakterie,aleprzechowywanaprzezrybę,abyodstraszyć
drapieżniki.
