Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
KS.PIOTRROSZAK
ijakiesąjejprzejawy,abyniepozostawićczytelnikazjedynieczęściowym
ujęciem.Syntezanieposiadajedyniecharakterudoktrynalnego,aleczęsto
rozszerzasięnawyjaśnieniealegorycznedostrzegającewwyjaśnianych
figurachsymboleinnejrzeczywistości.
WtensposóbaktywnośćegzegetycznaAkwinatyopierasięnacyr-
kulacjimiędzyanaliząasyntezą,alepoleganadewszystkonaustaleniu
właściwegosensuPismaŚwiętego.WśródzasadegzegetycznychAkwinaty
najważniejsząjestta,którawskazujenaprymatsensudosłownegodlaargu-
mentacjiteologicznejijakopunktwyjściadlaustaleniasensówduchowych
(alegorycznego,moralnego,anagogicznego),atooznaczakonieczność
ustaleniagowpierwszejkolejności.Znajdujemyznamiennyprzykład
winterpretacjiPsalmu3,gdyodsamegopoczątkuporządekwyjaśnienia,
jakiwybiera,najpierwwskazujenafundamenthistoryczny,następniesens
alegorycznyimoralny13.Czasemzaś,jakgdybychodziłoousprawiedli-
wienie(echotakżesytuacjizsaliwykładowej),krótkoAkwinatastwierdza:
revertemurergoadsensumliteralem.Aletapreferencjawzględemsensu
dosłownegoniemożebyćtraktowanajakozamknięcienasensyduchowe
PismaŚwiętego.Przeciwnie,odswychpierwszychkomentarzybiblijnych,
czegoprzykłademmożebyćinterpretacjaTrenówJeremiasza,kiedyprzy-
woływałobrazzwiniętegozwoju(liberinvolutus)zapisanegozobustron
(obraz,któryzaczerpnąłzEz2,9–10,stanowiącyosnowęcałegoprologu,co
zresztąjestjegozwyczajem),św.Tomaszzaznaczakoniecznośćibogactwo
obusensów,którepostrzegajakodwiemądrościczłowieka.Cytat,który
potemdołączydowyjaśnienia,pochodzącyzJ10,9:ingredieturetegredie-
turetpascuainveniet–podkreślacośjeszcze.Św.Tomaszwyjaśnia,żedo
sensuduchowegodocierasiępoprzezcortexlitteralissensus,łupiącskorupę
sensudosłownego,copokazujeszczególnąrelacjęistniejącąmiędzytymi
dwomapoziomamiinterpretacji:choćrozpoczynasięoddosłownego,aby
dojśćdoduchowego,tojednaknastępniewracasiędodosłownego,ubo-
gacającgo
14
.Ówliberinvolutuspowinnosięrozwinąćzapomocąnarzędzi
13
InPs.3,n.1.
14
ODskokuhermeneutycznym”ijegopraktycewegzegezieśredniowiecznej,por.
G.Dahan,DLecommentairemédiévaldelaBible.Lepassageausensspirituel”,w:
M.-O.Goulet-Cazé(ed.),LeCommentaire.Entretraditionetinnovation,Vrin,Paris2000,
s.213–230.
