Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
filmowegorealizmuwtychwarunkachmożesięwydawaćnietylkoanachroniczny,
alenawet-ztechnologicznegopunktuwidzenia-niemożliwydozastosowania.
Jeśli,niejakonaprzekórtemu,wodniesieniudofilmów"topograficznych”stawiam
tezęowskrzeszeniurealizmu,tomamnamyślijegorozumieniejakokonstruktu.Prze-
strzennośćwramachdiegezymediumfilmowegomożepotencjalnieujawniaćnaturę
rzeczywistychrelacjipomiędzymiejscem,czasem,tożsamościąpoprzezkumulację
wzorówkulturowych,rytmówżycia,podziałówspołecznych,funkcjiekonomicznych
etc."Atrybutymise-and-scenesąskomponowanezprzestrzennychfaktów,które
denotująrozumienieprzestrzenispołecznej[Ź]”3-piszemedioznawcaLesRoberts,
analizującnagrunciebrytyjskimlokalnefilmy(oLiverpoolu).Manamyślifakt,że
wpewnymistotnymsensieto,cowidzimynaekranie,mazwiązekzrealnym,prawdzi-
wymżyciem.Filmjestproduktempraktykiwyobrażeńprzestrzennych,odwzorowuje
jeikształtujezarazem,angażującsięwpoetykęipolitykęmiejscaorazwyrażając
troskęozachowaniejegopamięcikulturowej.Czynitoniezależnieodtego,czyjego
krajobrazjest"uchwycony”wobiektywie(iczyodpowiadająmurzeczywistelokacje),
czyteżjestwjakiśsposóbsztuczniewykreowany;takżebezwzględunato,czyjest
efektemzastosowaniatechnologiianalogowejczycyfrowej.Wszystkotosprawia
jednak,żekategoriakrajobrazuobarczonajestswegorodzajuparadoksem,wyraża
jąbowiemzakażdymrazemwtórne(mediowane)umiejscowienie,któremuzresztą
wpłaszczyźniekulturowejodpowiadanieuchronnautratałącznościwspółczesnego
człowiekazkulturowymiautentykami.Zdaniemwielubadaczytowłaśniewskutek
dostrzegalnychgłębokichtransformacjimiejscatwórcypragnąutrwalićjegokształt
wprzestrzenimedium,cozresztączęstobudziodniesienianostalgiczne.
Hipoteząznajdującąpotwierdzeniewksiążcebyłoprzekonanie,żeistniejezjawi-
skookreślanejako"filmowyŚląsk”.Wtokuprowadzonychbadańusiłowałamodpo-
wiedziećnapytanie,czymwistocietenfenomenmiałbybyć.Jużpobieżnyrekonesans
twórczościfilmowej,wktórejśląskiekrajobrazyimiejscaodgrywająznaczącąrolę,
przekonałmnie,żeniechodzituwyłącznieofilmowywizerunek,jakąśsumęŚląska
naekranie(wznaczeniunaprzykładtakim,jakiemająfilmoweobrazy-syntezymiast:
Paryża,NowegoJorku,Berlina4).Analizyiinterpretacjezgromadzonegomateriału,
atakżenamysłnadwspółczesnymsensemmiejscapozwoliłymidojśćdowniosku,
żejesttozłożoneispecyficznezjawiskokulturowe.Jegoźródłemjestwypracowana
lokalnatradycjafilmowaorazsplotuwarunkowańlokalnychiokolicznościdziejo-
wych.Wśródtychostatnichniebezznaczeniapozostajefakt,iżŚląskwswejhistorii
byłobiektemsilnegoideologicznegonaporu,ajegokrajobrazbyłwykorzystywany
dotworzeniaróżnychsymbolicznychwizji(np.Śląskaegzotyczno-przemysłowego,
odzyskanego,proletariackiego,prospektywnego,awreszciewyzyskanego),które
wzmacniałypragnieniaoddolnegoutrwaleniatego,coTimEdensornazywa"banal-
3LuROBeRTs:Film,MobilityandUrbanSpace.ACinematicGeographyofLiverpool.Liver-
pool,LiverpoolUniversityPress,2012,s.15.[Tłum.własne].
4chuBRUnsDOn:LondoninCinema:TheCinematicCitysince1945.London,BritishFilm
Wstęp
Institute,2007;DuBucLARke:TheCinematicCity.London,Routledge,1997;musARYUsZ‑wOLskA:
Berlin:filmowyobrazmiasta.Kraków,Rabid,2007.
9
