Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ziemiachdzisiejszejBiałorusi,UkrainyiLitwysięgającejkońcaXIVwieku;2.Przy-
brałoonokształtmitukresowego,zakorzenionegowprzekonaniuowyższościpol-
skiejcywilizacjiikultury-nostalgicznegoiidealizującegodyskursu,którywXIX
wiekubyłpielęgnowanyipodsycanyprzeztakwpływoweosobypubliczne,jak
HenrykSienkiewicz.AnalizująckolonialnycharakterpolskiejobecnościnaUkrai-
nie,DanielBeauvoiswprostporównałrelacjemiędzypolskimiszlachcicamiamiej-
scowąludnościądostosunkówniewolniczychnaamerykańskichplantacjach
bawełnyczyfrancuskiejMartynice;3.WedługJanionpolskamentalnośćpostkolo-
nialnawyrastającaztakiejpodwójnejtożsamości-kolonizowanegoikolonizatora
-obejmujejednocześniekompleksniższościwobecZachoduimesjanistyczną
dumęzwyjątkowejmisjihistorycznejnarodupolskiego,polegającejnacywilizo-
waniuWschoduiodkupieniuZachodu.Skutkujeto„zamkniętymkołemniższości
iwyższości,któreprzeradzasięwnarodowąfigurętotalnejniemożnościiwiecznej
szarpaninymiędzy«europejskimpozorem»(którymożewcaleniejestpozorem)
a«polskąprawdą»(którąpodejrzewasięoto,żeniejestabsolutem)”;4.
Jeszczebardziejwzmacniatenpostkolonialnywzorzecskomplikowanarelacja
międzypolskościąasłowiańszczyzną.Przymusowalatynizacjaichrystianizacja
ludówsłowiańskichwewczesnymśredniowieczunosiławszelkieznamionabru-
talnejibezwarunkowejkolonizacji,doprowadzającdocałkowitejeradykacjisło-
wiańskichpraktykkulturowychiwierzeńorazwyzyskuludówsłowiańskichjako
darmowejsiłyroboczej.Janionprzekonuje,żewydarzeniatedoprowadziłydo„swo-
istejtraumysłowiańskiej”ipóźniejszejamnezjinarodowej,którazostaławjakiś
sposóbodkrytaprzezpolskichromantykówpróbującychwykorzystaćlokalnyfolk-
lorimitydo„moralnejodnowy”narodu;5.Ostatecznieudałosiępolskiejliteraturze
romantycznejwyzyskaćsłowiańskośćdowzmocnieniatożsamościnarodowej;6,
jednaktraumałacińskiejkolonizacjinieuchronnienaznaczyłasłowiańskieimagi-
narium.Ztychwszystkichpowodów,abyzrozumiećpolskątożsamośćnarodową,
analizyzarównowspółczesnych,jakidziewiętnastowiecznychideipolskościiin-
nościpowinnysytuowaćspołeczeństwopolskiewpotrójnejrelacji:jakospołeczeń-
;2Tewątkipolskiejhistorii,atakżepolitycznąosobliwośćPierwszejRzeczypospolitejbłyskotliwie
analizujewperspektywiepostkolonialnejilacanowskiejJanSowawprzywoływanejjużksiążce
Fantomoweciałokróla.
;3D.Beauvois,Trójkątukraiński.Szlachta,caratiludnaWołyniu,PodoluiKijowszczyźnie1793-1914,
WydawnictwoUMCS,Lublin2005,s.725.
;4M.Janion,NiesamowitaSłowiańszczyzna,dz.cyt.,s.12.
;5Tamże,s.18-29.
;6M.Rudaś-Grodzka,Sfinkssłowiańskiimumiapolska,IBLPAN,FundacjaAkademiaHumanistyczna,
Warszawa2013,s.10.
32
