Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MarianBroda
świata”,stawającsięraczejpozbawionymsamodzielności,tradycji,indywidu-
alnościnarodowejmarginesem,poboczemiariergardąhistorii16.Napływające
ideeiwartościprzyjmowałysięłatwiejipowszechniej,gdywspółbrzmiałyjakoś
zzastawanąwniejrzeczywistościąkulturowo-mentalną17.Nigdyniezakończo-
nyproceseuropeizacjiRosjinieodbywałsiębezsymptomatycznychsprzecz-
ności,paradoksówiambiwalencjiwywołanychprzezeuropeizacjęczyprzez
to,cosubiektywniebyłotampojmowanejakoeuropeizacja,zwrotwzmocnił
niejednokrotniearchaicznecechywkulturzerosyjskiej18.
Poszukującswej-naznaczonejpęknięciemiprzeżywanejjakozagrożonej
destrukcją-tożsamości,myślicielerosyjscyzwracalisięchętniekuwartościom
alternatywnymdlazachodnich.Bymócodmówićracjisprowadzeniuswego
krajudostatusuperyferiiwstosunkudocentrum-Zachodu,Rosjaniesta-
ralisiędokonaćdekonstrukcjiistniejącegoporządku,zamieniwszymiejscami
iznakamicentrumiperyferie19;podobnie-wwymiarzewewnątrzrosyjskim-
przedstawicieleDmyślącychRosjan”dążylidoprzedstawieniaiuzasadnieniata-
kiejkonceptualizacjiiocenyrzeczywistości,abyspołecznaperyferyjnośćibez-
silnośćinteligencjinietylkopowinny,aleimogływnieodległejjużprzyszłości
przekształcićsięwośrodkowośćisiłę,zdolnedokonaćzasadniczejwspólnoto-
wejprzemianyswegokraju.
Wskazanymtendencjombardzosprzyjało,konkretyzującjejednocześnie
wokreślonysposób,mocnoutrwaloneirozpowszechnionewtradycjiiświa-
domościRosjan,obecnewarchaicznychstrukturachmyślowychwieluludów,
pojmowanieswojegokrajuisamychsiebiewkategoriachDduszyświata”.Do-
świadczenierosyjskościprzeżywanebyłowówczasjakokontaktzrzeczywistoś-
ciąświętą,aekskluzywnązdolnościąiposłannictwemDduszyrosyjskiej”iRosji
-Dduszyświata”stawałosię,wprzekonaniuwielurodakówDostojewskiego,
pośredniczeniemiędzyróżnymiideamiiwartościami,otwieranieperspektywy
uniwersalnej,umożliwiającejfinalnepogodzenieprzeciwieństw,osiągnięciejed-
nościipełni.Rolę,którąnapoziomiemikrokosmicznymspełniadusza,gdy
-przeważającnadinnymiskładnikamiludzkiegoistnienia-ożywia,zespala
iprzemieniaantropologicznącałość,napoziomiemakrokosmicznymprzyzna-
wanoRosji,oileta,realizującswąpotencjalność,stajesięDdusząświata”20.
Analogicznarelacja,wświadomościwieluRosjan,odtwarzasięwewnątrzpań-
stwaiimperiumrosyjskiego.Wynoszonąponadprofaniczneuwarunkowania,
16Por.П.Я.Чаaдаев,Философскиеписьмаł,s.323.
17Por.J.Faryno,Менталитет[w:]Mentalnośćrosyjska.Słownik,red.A.Lazari,Katowice1995,s.51.
18Por.J.Łotman,B.Uspienski,Rolamodelidualnychwdynamicekulturyrosyjskiej(dokońcaXVIIIw.)
[w:]SemiotykadziejówRusi,red.J.Skowroński,Łódź2003,s.45.
19Por.J.Parandowski,BolszewizmibolszewicywRosji,London1996,s.30;O.B.Рябов,Русскаяфилософия
женственности(XI-XXIвека),Иваново1999,s.300-301.
20Por.M.Broda,RosjairosyjskośćwkategoriachDduszy”.Archetypowetreści,ambiwalencje,paradoksyiwyzwa-
nia,DPrzeglądFilozoficzno-Literacki.Kwartalnik”2010,nr4(29),s.551-564.
