Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
ŚwiętyTomaszzAkwinu,Traktatocnotach
mówiącoszczęściuinajwyższymdobru,miałnamyśliszczęścieidobroczłowieka
(a15-16).Taswoiścieludzkacnotamusibyćprzedewszystkimzaletąduszy,nieciała,
skoroiszczęście,ściślezwiązanezcnotą,zostałouznanezadziałanieduszy(a16-
18).Następniejednaknależyuwzględnić,żewobrębiesamejduszyistniejądwie
różneczęści,przeciwstawionesobiejużwinnychpismach53itutajjedynieprzy-
pominane;jednąznichjestczęśćnierozumna(to\a¶loYon),drugązaśczęśćposia-
dającarozum(to\lo/Yone¶xon),przyczymArystoteleswolitutajnieprzesądzać,Dczy
tedwieczęścidająsięodsiebieoddzielićtakjakczęściciałaiwszystko,cojestpodzielne
naczęściD-takjaktowynikałobyzkoncepcjiPlatońskiej,wiążącejteczęściduszy
zróżnymiczęściamiciała-Dczyteżdająsiętylkopojęciowowyróżnić,aznatury
swejsątaknierozłącznejakwklęsłośćiwypukłośćnaobwodziekołaD(a28-32)54.
Jakjednakzachwilęsiędowiadujemy,takżewnierozumnejdziedzinieduszy
trzebajeszczerozróżnićdwiekolejneczęści.Jednaznich,będącaDprzyczyną
odżywianiasięiwzrastaniaD(a33),jestwspólnaczłowiekowiiinnymistotom
żywym,wobecczegorównieżprzysługującajejcnotaokazujesięDwspólna,anie
specyficznieludzkaD(b3).Oprócztejczęściwegetatywnejwskładduszypozbawionej
rozumuwchodziwszelakopewnainnaczęść,coprawdasamawsobierównież
nierozumna,niemniejwpewiensposóbuczestniczącawrozumie(mete/xousa
me/ntoipvlo/You,b13-14).Okoniecznościwyróżnieniatejdrugiej,niecałkiem
odciętejodrozumuczęściduszynierozumnej,możemysięprzekonaćwnikając
wpsychikęczłowiekanieopanowanego,jakrównieżpanującegonadsobą.Woby-
dwutychludziach,pożądającychczegoś,cosamiuważajązazłe,rozumnaczęść
duszyfunkcjonujebowiemprawidłowo,skorozarównoopanowany,jakinieopa-
nowanyzdajesobiesprawę,jakiepostępowaniejestdobre.Mimotoiwjednym,
iwdrugimniewszystkojestprawidłoweizgodnezrozumem,skądnależywnosić,
żeopróczrozumujestwnichjeszczeDcośinnegoD(a¶lloti,b17),coznaturyDsta-
wiaopórisprzeciwiasięrozumowiD.Arystotelesporównujepewienbezwładduszy,
zktórymmamydoczynieniawtegorodzajuwypadkach,dodosłownego,czylicie-
lesnegoparaliżu:Dtakjaksparaliżowaneczęściciała,kiedysięchceporuszyćjewprawo,
zwracająsięwręczprzeciwniewlewoD(b18-20)55,taksamodziejesięitutaj:
53e)ntoiÍge)cwterikoiÍglo/Yoig,a26-27,coGromskatłumaczy:DwmoichdziełachliterackichD.
Natematznaczeniategozwrotutoczonojednakspory;zdajeznichsprawęnp.D.A.Rees,Bipar-
titionoftheSoulintheEarlyAcademy,DTheJournalofHellenicStudiesD77(1957).
54JakzauważająR.A.GauthieriJ.Y.Jolifwswoimkomentarzu(lSÉthiqueàNicomaque,t.II:
Commentaire,cz.1i2,PublicationsUniversitaires,Louvain1959),II-1,s.94,pytanietozostanie
podjętewdzieleOduszy(II2,413b14;III5,429a10-12)irozwiązanewsposób,któryArystoteles
jużterazzarysowuje:wobrębieduszynienależywyróżniać-jaktoczyniłPlaton-częściróżnią-
cychsięlokalizacjąwciele,lecztylkopewnewładzelubzdolności,któreróżniąsięswojądefinicją.
55Niechodzitunaturalnieoto,żezwracająsięwlewowskutektego,żechcieliśmyjeporuszyć
wprawo(takjakwpopsutymsamochodziemożesięzdarzyć,żechcącwłączyćprawykierunkow-
skaz,włączysięlewy).
