Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza
29
[a]bopragnienialudzinieopanowanychzmierzająwprzeciwnymkierunku(e)piìta)nan-
ti¿aYa\rai(o(rmaiìtw½na)kratw½n(b21).
ChoćjednaktoDcośD,nacostarasięnastutajnaprowadzićArystoteles,wie-
lokrotniebuntujesięprzeciwkorozumowi,toprzecieżznaturyzdajesięwnim
takżeuczestniczyć;widaćtostąd,żeprzynajmniejuczłowiekaopanowanegoto
buntowniczesiedliskopragnieńmimowszystkosłucharozumu,ajeszczeposłusz-
niejszewzględemniegojestwczłowiekuumiarkowanymimężnym,jakożeutakich
(tj.etyczniepełnowartościowych)ludziDzgadzasiępodkażdymwzględemzrozu-
memD56.WkonkluzjiArystotelesstwierdza,żenierozumnaczęśćduszyokazuje
sięjeszczedwojaka:jednaznich,mianowiciewegetytywna,niemanicwspólnego
zrozumem;druganatomiastuczestniczywnimwpewiensposób,Dotyle,oile
muulegaijestmuposłusznaD.Tanierozumna,leczuczestniczącawrozumieczęść
duszyzostajeprzytymnazwana:
[b]zdolnościąpożądaniaiwszelkiegowogólepragnienia(to\doe)piqumhtiko\nkaiìoÀlwg
o)rektiko\n,b30).
Zarysowanakoncepcjaprzydokładniejszejanalizieujawniaszeregpunktów
niejasnychlubspornych.Arystotelesmówi,żewduszyludzitakopanowanych,
jakinieopanowanych-pomijającjejcałkiemnierozumnączęśćwegetatywną
-opróczrozumujestDcośinnegoD,coznaturystawiamuopór.Wtymzdaniu
niedopowiadajednak,czymjestowoDcośD,anastępująceponimporównanie
doparalitykatakżenierozjaśniatejsprawy.Kilkawierszydalejczęśćduszysprze-
ciwiającasięrozumowizostajewprawdzieokreślonajakoto\doe)piqumhtiko\n
kaiìoÀlwgo)rektiko\n.Możnabywięcpowiedzieć,żeduszyrozumnejprzeciw-
stawiasięDduszaorektycznaD,będącaniejakosiedzibą-lubwładzą-wszelkiego
rodzajupragnień(orexeis).Arystotelesutożsamiaduszęorektycznązezdolnością
nietylkopożądania,leczwogólepragnienia.Pożądania(epithymiai)stanowiąu
niego-podobniejakuPlatona-pragnieniapewnegookreślonego,itodośćwąsko
zakreślonegorodzaju,odnoszącesiędonajgrubszychprzyjemnościzmysłowych.
Wiemywięc,żeorexeisnależyrozumiećszerzejniżepithymiai,aleniewiemynadal,
jakszeroko.
WdojrzałejfaziepsychologiiArystotelesaorexisjestnajogólniejsząnazwą,
obejmującąwszelkieprzeżycialubakty,którewterminologiiTomaszazAkwinu
możnabyokreślićjakoapetytywne.ArystoteleswyróżniajednocześniezaPlato-
nemtrzyrodzajetakogólniepojmowanegopragnienia.Pierwszymznichjeste)pi-
qumi¿a,czylipożądanie,drugimqumo/g,czyli(szerokorozumiany)gniew,trzecim
zaśbou/lhsig,czylipragnienierozumne,którepopolskunazywasięczęstoDży-
56pa/ntaYa\ro(mo0wneiÍt%½lo/Y%,b28.Natematsensutegookreśleniapor.równieżmojąksiążkę
ZArystotelesemprzezgreckietragedie,dz.cyt.,s.23-24.
