Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Społeczneświatypamięciiichdziałacze.Wprowadzenie
publicznejwyłączniepoprzezliteraturępolskąXIXwieku,którabyłaczęścią
przekazukulturowego(przezzestawsymboliiodwołańdoniejfunkcjonują-
cychwjęzyku,atakżeprodukcjęfilmową)iedukacyjnego(zob.Tazbir2004).
WpierwszymokresiepoprzesiedleniupoglądyKresowiakównanajbliż-
sząprzyszłośćbyłyzróżnicowane.Jednichcielijaknajszybciejzapomnieć
otragicznychdoświadczeniachizacząćnoweżycie,ainnibyliprzekonani,że
sąwnowymmiejscutylkochwilowoiniedługowrócądoswoichdomówna
Kresach(por.Wylegała2014).Jednakżestopniowotracilizłudzenia,aostat-
niewygasływ1956roku,kiedyokazałosię,żemimośmierciStalinaizmiany
ekipyrządzącejwPolscesytuacjageopolitycznapozostałatakasama3.Zcza-
sempamięćoKresachzmieniłasięwnostalgicznewspominanienazawsze
utraconychziem,zamkniętewkręgurodzinylubnajbliższychprzyjaciół,
nieobecnewsferzepublicznej,pozadrobnyminawiązaniamiikomediowym
przywołaniem(por.Szaruga2001).Dopierowlatach1980-1981,podczas
tzw.karnawałuDSolidarności”,zaczętomówićgłośniejotym,żewoficjalnej
wersjinajnowszejhistoriiPolskiznajdujesięwieleDbiałychplam”(por.Bacz-
ko1994)ipodjętopierwszestarania,byprzywrócićpamięćookresiemię-
dzywojennyminiewspominanychwydarzeniachczasuwojny.Bardzoszybko
okazałosięjednak,żewładzekomunistyczneniezamierzająszukaćporozu-
mieniazopozycjąwtejsferze.Dekadalat80.XXwiekutozjednejstrony
czasyspołecznejiekonomicznejzapaści,alezdrugiej-stopniowegorozbu-
dowywaniapodziemnychstrukturirozpowszechnianiawiedzyoDzakazanej”
historii,choćograniczonegodowąskichkręgówspołecznych.
Podkonieclat80.,nafalinadzieizwiązanychzpierestrojką,zaczęłypo-
wstawaćpierwszestowarzyszeniakresowe.Środowiskaosóbpochodzących
zKresóworganizowałyspotkaniajużw1988roku,leczdopierorokpóźniej,
porozpoczęciudrogidozmianyustroju,zostałyzarejestrowanepierwszedwa
stowarzyszenia:TowarzystwoMiłośnikówLwowa,przekształconepóźniej
wTowarzystwoMiłośnikówLwowaiKresówPołudniowo-Wschodnichoraz
TowarzystwoMiłośnikówWilnaiZiemiWileńskiej.Doszłowtedywręczdo
Deksplozji”pamięcioKresach(por.Kasperski2007;Kolbuszewski1996;Sza-
ruga2001),którawyrażałasięmiędzyinnymiwpowstaniuwielukolejnych
organizacjizrzeszającychludziprzesiedlonychzKresówiichpotomkóworaz
rozrastaniusiępierwszychdwóch.
ogłosił,żewramachblokubadawczegoDTematyArchiwumWschodniego”uruchamiatemat
DRepatriancizKresówWschodnichpo1944(dziejejednostek,rodzin,zbiorowości)”ipro-
sioprzesyłaniewszelkichmateriałówzwiązanychztąproblematyką(zob.DKarta”1/1991:
129).NastępnieogłoszonokonkursDWypędzeniezeWschodu(1939-1959)-wewspomnie-
niachPolaków,Niemcówiinnychwydziedziczonych”,któregorezultatyzostałyczęściowo
opublikowane(zob.DKarta”1997:97-118).
3Wielumoichrozmówcówtenwłaśnierokpodajejakoostatecznykonieczłudzeńopo-
wrocieitymsamymkultywowaniategorodzajupamięciorodzinnychstronach,któretaki
powrótmogłobyułatwić(zob.rozdział5).
