Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1ZARYSBIOMECHANIKIIANTROPOMETRIINARZĄDURUCHU
Patologiatkankikostnejstanowizłożonąproblematykę
ortopedycznąipourazowągenerującąwieleproblemów
gojeniaiprzywracaniasprawności.Biologiaibiomecha-
nikaleczeniamogąodnosićsiędotkankikostnejzdrowej,
kiedychorobadotyczystawu,lubdotkankikostnejchorej.
Wprzypadkuzniszczeniapowierzchnistawowychistnieją
wskazaniadoprotezoplastyki.Wówczasprotezawszcze-
pionazostajewmorfologiczniezdrowątkankękostną.
Biomechanikaprotezymaszczególneznaczenie(ryc.1.1).
Powinnaonaodtwarzaćwarunkibiomechanicznestawu.
Zatemniezwykleistotnajestkwalifkacjaprzedopera-
cyjna.Wtejgrupieprocedurortopedycznychbiomecha-
nikajestwzakresieprognostykiwiodąca.Rolabiologii
tkankikostnejjestważna,alepozostajeuwarunkowana
parametramibiomechanicznymiwodtworzonymendo-
proteząstawie.
Zewzględunato,żemetalprotezyniejestzgodny
biologicznieztkankąkostną,mówimyoosteointegracji
tkankikostnejwokółprotezy.Operacjaprotezoplastyki
jestzatempostępowaniembiomechanicznymruchowo
imechanicznymimplantacyjnie,przywracającymbez-
bolesnyruchwstawie,aniebiologicznym,gdyżusuwa
tkankękostną,niezaśjąnaprawia.Niekorzystneprocesy
biologiczneupośledzającejakościowotkankękostną
będąpredysponowałydoobluzowaniaprotezstawo-
wychnawetprzyodtworzonejpierwotniebiomechanice
stawu.
Odrębnymzagadnieniemwarunkującymwyleczenie
sąprocesyzrostukostnegozłamań,gdziebiomecha-
nikazespoleńpowinnasprzyjaćprocesombiologiigoje-
niatkankikostnej.Wprzeciwnymwypadkuuzyskanie
zrostukościjesttrudne,anawetniemożliwe.Zagadnie-
niatepowinnybyćomówioneszczegółowowodnie-
sieniudojakościtkankikostnejistrategiipostępowania
biomechanicznego.
Kościdługiedojrzałego,zdrowegohormonalnieczło-
wiekastanowiąbiomechanicznieskładowąmotoryczną
szkieletu.Zależnieodprzeznaczeniaantropologicznego
zaliczanesądokościszkieletuobciążanego(osiowego)
lubnieobciążanego(obwodowego).Obydwatypyczynno-
ściowecechujeodmiennośćbiomechanikiimimopodob-
negowygląduzewnętrznego–różneuwarunkowania
procesówprzebudowy(obrotukostnego)igojeniazłamań.
Kościdługiecechujesprężystośćwodpowiedzinasiły
działającewielokierunkowoiwielopłaszczyznowo.Próg
sprężystościmalejewrazzezmianąproporcjistruktural-
nychtkankikostnejzwiekiem,jakrównieżwnastępstwie
choróbukładowychzaburzającychparametrymacierzy
kostnej.Przekroczeniewartościprogusprężystościbio-
mechanicznejkościdługiejdoprowadzadojejzłamania.
Typzłamaniabiomechaniczniewynikazwyklezwektorów
iwartościdziałającychsił,atesąwprostproporcjonalne
doenergiiurazu.
Powszechnie,przyczynowodzielisięzłamaniana
nisko-iwysokoenergetyczne.Wobydwutypachzłamań
występujeklasycznadysproporcjamiędzywartościąener-
giiurazuabiomechanicznąwytrzymałościątkankikostnej.
zWzłamaniachniskoenergetycznychurazoniskiejener-
giiłamiekośćoniskiejsprężystości,doprowadzając
dozłamańdwu-lubwieloodłamowych.Odłamowość
złamaniajestnastępstwemkierunkuipłaszczyznysiły
łamiącej.
zWysokaenergiaurazudziałającanazdrowąkość
owysokimwspółczynnikuugięciadoprowadzabiome-
chaniczniezwykledozłamańwieloodłamowych,nie-
kiedywielopoziomowychlubwielomiejscowych,często
pierwotniepowikłanych.
Pierwotne
pourazowe
powikłania
wynikać
mogą
zuszkodzeńwywołanychbiomechanicznieprzezobraże-
niaenergiąwewnętrznąodłamówkostnychlubenergią
zewnętrznądziałającegourazu.Penetracjapierwotna
bądźwtórnaodłamówkostnychuszkadzaćmożenaczynia
tętnicze,żylnealbonerwy.Energiazewnętrznadoprowa-
dzaćmożedo:zespołuzmiażdżenia,ciasnotyprzedzia-
łówpowięziowychorazranozróżnicowanejrozległości
igłębokości.
Kwalifkacjadoleczeniapowinnakierowaćsiębiologią
postępowaniazobrażeniemibiomechanikąstabilizacji
odłamów.
zCelbliższyzałożeńleczniczychtoeliminacjaobrażeń
przezodłamowychtkanekmiękkich.
zCeldalszytozapobieganiewtórnymobrażeniom
izaburzeniomzrostuszczególniejatrogennym.
zCelostatecznytoprzywrócenieużytecznościkończyny
dostanusprzedzłamaniawoptymalnymczasie.
Warunkiempowodzeniarealizacjitychżecelówjestbio-
logiapostępowanialeczniczegozzasadnymdoborembio-
mechanikizespoleńodłamów.
Realizująccelbliższy,stosujemyzasadykontroliobra-
żeń(DC–damagecontrol)ogólnyimiejscowywzakresie
zróżnicowanychukładowoimiejscowoobrażeń.Okreś-
lamy,czyzłamaniejestjedynym,czyteżjednymzwielu
obrażeńciała.Wtymdrugimprzypadkuobowiązujenas
powszechnieznanazasada„ABC”istabilizacjastanu
ogólnegochorego.Złamaniezabezpieczamywówczas
wyciągiemszkieletowym,wdrażająctymsamymproces
ligamentotaksji,ułatwiającynastawianie,iobserwujemy
stanunaczynieniaorazunerwieniakończyny.Wmiarę
stabilizacjistanuogólnegoanestezjologdecydujeocza-
sieoperacji,aortopeda–owykonaniuzasadnejstabili-
zacjizłamania.
Uchorychzezłamaniemjakojedynymobrażeniem,
poszukujemypowikłańpierwotnychijewykluczamy,oce-
niamyparametryczniestanogólnychoregoidecydujemy
2
