Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
CzęśćI.Teoretycznepodstawyasertywności
onasamamaokreśloneprawa,aleinniludzierównieżjemają;onamaokreślo-
nepotrzebydozaspokojenia,leczinneosobyzaangażowanewsytuacjęinter-
personalnąmajątakżetakiepotrzeby;onamacośdozaoferowania,jednakże
iinnimogąwnieśćokreślonewartościwkontaktyinterpersonalne.Celemaser-
tywnegozachowaniawjakiejkolwieksytuacjispołecznejjestwięcrespektowa-
niepraw,możliwości,potrzebiwymagańobupartnerówinterakcji(K.Back
iin.1991,za:J.Mączyński1993,s.43).
Przeciwieństwemzachowańasertywnychsązachowanianieasertywne
(submisyjne,pasywne).Poddaniesięnieśmiałościpoleganarezygnacjizwyra-
żaniasiebie,abyuniknąćkonfrontacjizkimśoodmiennychwartościach,abysię
komuśprzypodobać,kogośsobiezjednaćalbopoprostudokogoś„należeć”
(por.N.Branden1998).Osoby,któreujawniajątendencjędozachowańule-
głych,niewierząwto,żemająprawodowłasnychprzekonań,poglądówiod-
czuć.Wjakimśsensieodrzucająonefakt,żewszyscyludziesąjednakowowar-
tościowiiżekażdyczłowiekmaprawobyćtraktowanynarównizinnymi.Dla-
tegoteż,nieznajdującsolidnegooparciawewłasnychstrukturachpoznaw-
czych,niemająpredyspozycjidotego,abybronićwłasnychprawiprzeciwsta-
wiaćsięniesprawiedliwemutraktowaniuichprzezinnych.Zachowanienieaser-
tywnejednostkizwiązanejestzjejprzeświadczeniem,że:inniludziemająokre-
śloneprawa,aonaichniema;potrzeby,wymaganiaipoglądyinnychosóbsą
ważniejszeodjejwłasnychpotrzebipoglądów;inniludziemająbardzodużodo
zaoferowaniawrelacjachinterpersonalnych,podczasgdyonasamabardzoma-
ło.Celemzachowaniapasywnegojestzatemunikaniekontrowersji,konfliktów
orazsytuacji,któremogłybywzbudzićniechęćlubgniewzestronyinnych
(J.Mączyński1993,s.44).
Przejawyzachowańnieasertywnychczęstowywołująwieleniekorzystnych
następstwpsychologicznych.Pierwszeznichjestodczuwanieprzezjednostkę
dyssatysfakcjizpowodunaruszeniajejprawipoczucia,żektośinnysięnią
posłużył,żeuległapresjiotoczeniaipozwoliłasobąmanipulować.Innymnieko-
rzystnymnastępstwemzachowańnieasertywnychjestpoczuciewinyuosoby
manipulowanej,wywołanebrakiemumiejętnościwyrażaniasiebie,własnych
uczućiprzekonańorazobronywłasnychpraw.Człowiekzachowującysięsub-
misyjniemaniejakożaldosamegosiebieoto,żeniepotrafiłstanąćwewłasnej
obronieiuległnaciskowizestronyinnych(S.Mika1987,s.150;J.Mączyński
1993,s.45).Skutkiemzachowańnieasertywnychjesttakżeobniżeniesamooce-
nyuosobymanipulowanejorazpoczucieniesprawiedliwości.Prowadzitodo
przejawówniepożądanegolękuwsytuacjachspołecznych.Toteżosobynieaser-
tywnerezygnujązwyrażaniawłasnychżądańiocenkrytycznychwobecotocze-
nia,stającsiępasywnymiiuległymi.Niezdolnośćdowerbalizacjiwłasnych
uczuć,poddawaniesięmanipulacjisprawiają,żejednostkitakiesątraktowane
instrumentalnieprzezinnychludzi(S.Mika1987;R.E.Alberti,M.L.Emmons
1988;J.Mączyński1993).Brakumiejętnościasertywnychsprawia,żeczłowiek
pozbawiasięwżyciuwieluszansiokazji,przyjmującwzamianto,cozgotują
