Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Wychowanieestetyczne
przejściowymi:dotychczasowepojęcieobowiązywało,choćutraciłoswąpozycję).
Drugie–sztukajakowytwarzaniepiękna,któredotegostopniaodpowiadałoeste-
tykomiteoretykomsztuki,żeprzezpółtorawiekuniewyobrażalisobieinnego.
Sytuacjazakresupojęciowegosztukizmieniłasięwrazzpojawieniemsię
takichdziałańartystycznych,jakfotografia,film,architekturaprzemysłowa,pla-
kathandlowy,przekazmedialnyorazsztukaużytkowa.Teoretycznysprawdzian
przynależnościdostyluokazałsięchwiejny.Udowodnił,żepoduwagębranejest
nietylkopiękno,lecztakżegłębiamyśliczyekspresjawyrazu,poziompowagilub
moralności,takżewodniesieniudowyrobupojedynczegoczycelukomercjalnego.
Cozatemjestsztuką?Świadomaczynnośćczłowiekabądźwytwórtejczynności,
która/któryposiadacechyswoisteoddzielającesztukęodinnychczynnościiwy-
tworówczłowieka.
„SłużbamuzompowinnaprowadzićdokochaniapiĘkna”(Platon,za:
tamże,s.40).Cechąswoistą,oddzielającąsztukęodinnychczynnościiwytworów,
możebyćpiękno.Intencjąsztukijestzmierzaniekupięknuiosiąganiego.Stanowi
ononaczelnąwartośćiiznakrozpoznawczy.
„Najbardziejgodnepochwałytomalarstwo,którewykazujezgod-
nośćzrzeczĄodtwarzanĄ”(Sokrates,za:tamże,s.41).Cechącharaktery-
stycznąizarazemcelemsztukimożebyćdążeniedoodtwarzaniarzeczywistości,
czylinaśladownictwo(mimesis).
Oddziełsztuki„nienależyżĄdaćnicponadto,żemajĄpewien
kształt”(Arystoteles,za:tamże,s.41–42).Oilewcześniejszedefinicjedotyczą
konwencjiklasycznej,otylewtejsztukarozumianajestjakotaczynnośćczłowieka,
któranadajerzeczomkształt,formujeje,konstruuje,narzucastrukturę.Potrzeba
osiąganiakształtujestdefinicjąsztukinajbliższąwspółczesności.
„SztukajestekspresjĄ”(B.Croce,za:tamże,s.48).Decydującymczyn-
nikiemdlazaistnieniasztukimożebyćekspresja,związanazwyrażaniememocji,
przeżyć,doświadczeńsamegoartysty.
„Doświadczenie»zachwycajĄcegoniepokoju«jestdziełempiĘkna,
alepiĘknaprzekraczajĄcegoswĄczystĄestetycznośćiprzenoszĄcego
siĘkutemu,coponadestetyczne”(W.Stróżewski,1997,s.78–79).Definicję
sztukimożnaodnosićdodziełabądźartysty,alemożnarównieżoprzećjąna
odbiorcy.Sztukaoddziałujenaodbiorcę,stanowiźródłoprzeżyćestetycznych,
podobniejakpiękno.
Wzwiązkuztym,żepojęcie„przeżycieestetyczne”kojarzonejestprzede
wszystkimzdoznaniemzachwytu,wzruszeniem,pojawiłasięopozycyjnadefinicja
sztukiodwołującasiędouczucia,jakimjestwstrząs.Silne,wstrząsająceprzeżycia,
wrażeniapełnedramatyzmu,niestroniąceodscenbulwersujących,skandalizują-
cychdeterminująpojawieniesięsztuki.Będącsymbolicznąreprezentacjączasów
współczesnych,wpewnymsensienaśladująrzeczywistość,tymsamymzbliżającsię
doklasycznejdefinicjisztuki;oddziałującnaodbiorców,wzawężonymznaczeniu,
łącząsięzdefinicjąsztukiokreślonąjakoprzeżycieestetyczne.
