Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.SZTUKA
27
mogąbyćodsłonięteczyobjawione.Ponadtowymagająoneniewątpliwieszczegól-
nejwrażliwościzestronyodbiorcy,aniekiedytakżezdolności„wypatrzenia”ich
uwarunkowańpoprzezniełatwezabiegihermeneutyczne.
Poprzezartystycznykształtisymbolicznysensobrazuprzejawiasięświatwar-
tościtranscendentalnychiimmanentnychzarazem.Tajemniczośćistnienia,czasu
iwieczności,tajemnicapoczątkuikońca,światłaicienia,wzajemnegoprzenikania
sięświatów–wszystkotoprzybliżapromieniowaniemetafizycznegodobraizła,
sacrumiprofanum,pokojuizatrwożenia.[...]Czujemyichzniewalającąmoc,do-
świadczamyaksjologicznychhoryzontów[...](Stróżewski,1997,s.83).
Doświadczaniewartościnadestetycznychłączysięzautentycznymprzeży-
ciemrealnegoistnienia.Tylkowtensposób,przezzatopieniesięwkrainębarw,
kształtówczydźwiękówprzyrównoczesnympobudzeniuwładzumysłowych
iuczuciowych,doznaniebędzieodgrywaćwpełnymznaczeniurolęoczyszczają-
cą–katharsis.Takatartycznafunkcjasztukiprzezpsychoanalitykówrozumiana
jestjakocośwrodzaju„klapybezpieczeństwa”dlanieujawnionychpragnień.Ale
możnapojmowaćkatharsistakżejakosilnewzruszenieestetycznestrząsająceznas
pyłcodziennychspraw,wprowadzająceharmonięispokój.Obliczeświatazmienia
swojąperspektywę,zmieniająsięproporcjesprawiwydarzeń.Dokonujesięodno-
wa,gruntownaprzemianaduchowa.
Doznaniaestetycznesąsubiektywne.Mogąpojawićsięwwynikukontemplacji
iwczuwaniasię(Nawroczyński,1997).Kontemplacjaestetycznapoleganaoderwa-
niusięodcelów,dążeń,praktycyzmuicałkowitymskupieniusięnaprzedmiocie
estetycznymtylkozewzględunasamegosiebie.Dlawiększościludzijestonaowiele
bardziejdostępnaniżkontemplacjanaukowalubfilozoficzna.Ułatwiaprzejścienie
tylkowświatprzyrodyisztuki,lecztakżewświatkultury,wprzestrzeńpojęćabs-
trakcyjnych.Większąaktywnościąodkontemplacjicharakteryzujesięwczuwanie
–wkładaniewłasnychprzeżyćiuczućwkontemplowanyprzedmiot.
Teraźniejszośćkształtujeczłowiekajednostronniewedletego,corzeczowe
itrzeźwe,rozwijapraktycznieiużytecznie.Alemożliwości,jakieposiadaczłowiek
wodzwierciedleniurzeczywistości,jakteżopanowaniuiprzekształcaniujejzgod-
niezwłasnymipotrzebamiizadaniami,sąznacznieszersze,bogatszeigłębsze.
Kontaktzesztukąsprzyjaowymgłębszym,celniejszymibardziejindywidualnym
ujęciomrzeczywistości,wyostrzajĄcspojrzenienato,codotejporyzdawało
sięnieuchwytne,niezauważoneprzezczłowieka.Sztuka,ukazującwielośćwidzeń
isposobówrozumieniaświata,zachęcadozwróceniauwaginajegobogactwo.
Wielcymalarzetoludzieposiadającypewnąwizjęrzeczy,którastałasięlub
zczasemstaniewizjąwszystkichludzi.[...]Sztukawystarczyłabywięc,abydowieść
nammożliwościrozszerzeniawładzpostrzegawczych(Bergson,1963,s.105–106).
